به گزارش نفت ما ،اروپا پیش از شروع تحریم‌ها یکی از مشتریان اصلی نفت ایران محسوب می‌شد. اما با تشدید تحریم‌های یک‌جانبه غرب از سال 2011 میزان صادرات نفت کشورمان به این قاره با شیب شدیدی رو به کاهش گذاشت به‌طوری‌که ظرف دو سال اخیر به غیر از برخی تک‌محموله‌های صادراتی به برخی کشورهای اروپایی، صادرات نفت ایران به اروپا به‌طور کامل قطع شده است. به‌طور مثال رویترز روز گذشته از خرید نفت فوق سبک ایران توسط یک شرکت لهستانی خبر داد و این امر موجب شد که بار دیگر اروپا به‌عنوان یکی از مقاصد صادرات انرژی ایران پس از تحریم‌ها مورد توجه قرار گیرد. از سویی طی یک سال اخیر تولید گاز کشورمان به شکل قابل توجهی افزایش یافته است و از آنجا که اروپا به دنبال تنوع بخشی به منابع تامین گاز خود است، ایران به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان گاز قاره سبز مطرح شده است.
صادرات نفت به اروپا
درست زمانی که صادرات نفت ایران به اوج خود نزدیک شده بود تحریم‌های غرب علیه ایران تشدید شد. تحریم‌ها در سه مرحله صادرات نفت ایران را کاهش دادند. در مرحله اول آمریکا و اتحادیه اروپا اعلام کردند که تحریم‌های شدیدتری بر بخش انرژی ایران اعمال می‌کنند. در مرحله اول صادرات نفت ایران در کمتر از یک سال از حدود 3 میلیون بشکه به کمی بیش از 2 میلیون بشکه در روز رسید، در مرحله دوم تحریم بانک مرکزی ایران بود که کار انتقال پول نفت فروخته شده ایران را دشوار کرد که این نیز خود به کاهش صادرات نفت ایران کمک کرد، از طرفی اتحادیه اروپا اعلام کرد که از ژانویه 2012 واردات نفت خود از ایران را متوقف خواهد کرد، در واقع شرکت‌هایی که قرارداد خرید نفت از ایران را داشتند و تا آن زمان مهلت قراردادشان به پایان می‌رسید، قرارداد جدیدی در این زمینه با ایران امضا نکردند، اما در مرحله سوم تحریم‌ها شامل بخش بیمه و حمل و نقل بود. در واقع بخش بیمه نفتکش‌ها که در انحصار شرکت‌های اروپایی است از بیمه کردن محموله‌های نفتی ایران خودداری کردند، در این زمان واردات اروپا از ایران متوقف شده بود. در مجموع این سه مرحله موجب شد که صادرات نفت کشورمان از نزدیک به 3 میلیون بشکه در روز در سال 2011 به زیر یک میلیون بشکه در سال 2013 برسد. در حال حاضر ایران نفتی به این قاره صادر نمی‌کند، مگر تک محموله‌هایی که برخی مواقع توسط برخی شرکت‌های اروپایی خریداری می‌شود. در جدیدترین اقدام یک محموله نفت فوق سبک ایران یا همان میعانات گازی به حجم ۱۲۲ هزار تن از طریق لهستان به لتونی صادر شده است. خبرگزاری رویترز به نقل از تاجران نفتی در این خصوص خبر داد، پالایشگاه پی‌کی‌ان‌اورلن، بزرگترین پالایشگاه نفت لهستان، یک محموله میعانات گازی ایران را برای پالایشگاه مازیکیای خود در لتونی ترانزیت کرده است. حجم این محموله به گفته تاجران نفتی 122 هزار تن برآورد شده است. محموله 122 هزار تنی میعانات گازی ایران به بندر بوتیگ در سواحل دریای بالتیک در شمال لتونی انتقال یافته است هرچند که مسوولان این پالایشگاه از هرگونه اظهارنظر در این‌باره خودداری کرده‌اند.
ایران بارها اعلام کرده است که در صورت رفع تحریم‌ها در مدت زمان کوتاهی صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. به‌طور قطع یکی از مشتریان اصلی نفت ایران بعد از تحریم‌ها کشورهای اروپایی هستند.
صادرات گاز به اروپا
کشورمان با وجود تحریم‌ها که به کمبود سرمایه و تکنولوژی در بخش بالا دست صنعت نفت و گاز منجر شده، طی چند سال اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در میدان گازی پارس جنوبی داشته است. به‌طوری‌که علاوه بر اینکه سال گذشته 100 میلیون متر مکعب بر تولید گاز کشور افزوده شد. به گفته وزیر نفت تا پایان سال 94 نیز 100 میلیون متر مکعب افزایش تولید گاز خواهیم داشت. ایران که تا سال پیش با وجود منابع غنی گازی وارد‌کننده این محصول نیز محسوب می‌شد امسال توانست تراز تجاری گاز خود را مثبت کند. حال با افزایش تولید گاز گزینه صادرات گاز جدی‌تر از قبل دنبال می‌شود و اروپا به‌عنوان یکی از مقاصد قطعی صادرات گاز مطرح شده است. به‌طوری‌که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز اخیرا اعلام کرد که ایران آماده صادرات گاز به اروپا است.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در سال ۲۰۱۳ گاز طبیعی ۲۳ درصد از سبد انرژی مصرفی اروپا را تشکیل می‌دهد. به تعبیر دیگر کشورهای اروپایی در این سال 7/ 18 تریلیون فوت مکعب (TCF) گاز مصرف کرده‌اند. در این بین روسیه با تامین 30 درصد گاز مورد نیاز اروپا بزرگترین کشور تامین‌کننده گاز این قاره است و در حال حاضر به 18 کشور اروپایی گاز صادر می‌کند، در حالی که اروپا به خصوص بعد از درگیری‌های اوکراین با این کشور به مشکل رسیده است و همین مساله موجب شده که بیشتر از قبل به دنبال تنوع بخشی به منابع تامین گازی خود باشد. در این بین ایران با داشتن بزرگترین منابع گازی جهان می‌تواند یکی از منابع تامین‌کننده گاز اروپا باشد.
به تازگی، میگوئل آریاس کانته، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا اعلام کرد اعضای این اتحادیه آزادند که از ایران گاز وارد کنند و این اقدام می‌تواند وابستگی آنها به روسیه که یک‌سوم کل گاز مصرفی اروپا را تامین می‌کند، کم کند.
برای صادرات گاز ایران به این قاره سه مسیر مطرح است. اول امکان صادرات گاز ایران از مسیر ترکیه؛ دوم ارسال گاز از طریق عراق، سوریه و لبنان و سوم مسیر ارمنستان، گرجستان و دریای سیاه است که بهترین و عملی‌ترین راه ارسال گاز از طریق خاک ترکیه است. در واقع با احداث 640 کیلومتر خط لوله جدید، ظرفیت صادرات گاز ایران تا مرز ترکیه به 2 برابر ظرفیت فعلی افزایش می‌یابد و به این ترتیب، امکان صادرات بخشی از این گاز به اروپا وجود دارد.
ترکیه که یکی از مشتریان قدیمی گاز ایران است، مدت‌ها است که در نظر دارد به کانون انرژی جهان تبدیل شود و از همین‌رو یکی از کشورهایی که از لغو تحریم‌های ایران به سرعت منتفع خواهد شد، ترکیه است. مهم‌ترین مساله برای ترکیه تاثیر لغو تحریم‌ها در زمینه انرژی است. ترکیه تقریبا ۲۰ درصد از گاز طبیعی خود را از ایران وارد می‌کند.
از زمانی که بحران اوکراین سبب نگرانی از بابت احتمال قطع گاز طبیعی به اروپا شده است، ترکیه سعی دارد با اروپا در تضمین امنیت انرژی شریک شود و به همین دلیل با جمهوری آذربایجان قرارداد ساخت خط لوله گاز ترنس آناتولین (تاناپ) را به امضا رسانده است. این خط لوله گاز طبیعی جمهوری آذربایجان را از طریق گرجستان و ترکیه به اروپا انتقال خواهد داد اما این خط لوله زمانی به حداکثر بهره‌برداری می‌رسد که به گاز ایران نیز دسترسی داشته باشد و این مساله به‌قدری وسوسه انگیز است که با وجود برخی اختلافات سیاسی بین ایران و ترکیه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور را در هفتم آوریل با بسته‌ای اقتصادی که گفته می‌شود مهم‌ترین قسمت آن برنامه صادرات گاز به اروپا است راهی ایران کرد. برخی منابع می‌گویند ترکیه از هم‌اکنون کار روی ساخت خط لوله گاز برای انتقال گاز ایران به اروپا را در صورت لغو تحریم‌ها آغاز کرده است.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
دریافت صفحه با کد QR