۰
تاریخ انتشارسه شنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۱:۱۳
کد مطلب : ۲۰۸۷۲
عبور پارس‌جنوبی از سایه تحریم‌ها
قطر چه زمانی توسعه میدان پارس جنوبی را آغاز کرد؟ در آن زمان چرا ما دست به کار نشدیم که اکنون در توسعه میدان پارس جنوبی به این اندازه عقب‌تر از قطر نباشیم؟
میدان گازی پارس جنوبی بخشی از مخزن گازی مشترک میان ما و قطر است. این مخزن زمانی شناسایی شد که ایران و عراق در حال جنگ بودند. در آن وقت تمام مسائل کشور اعم از جنگ و اقتصاد با مبلغی در حدود 4 الی 5 میلیارد دلار اداره می‌شد و ما حتی فرصت فکر کردن به این میدان را نداشتیم. البته هیچ شرکت بین‌المللی هم تمایل برای حضور در بخش ایرانی میدان نداشت و اگر هم حاضر می‌شد ما منابع مالی برای ورود به این عرصه نداشتیم. از نظر امنیت نیز جنگ، تهدیدی برای پالایشگاه‌ها و تأسیسات ما به شمار می‌رفت. آن زمان حتی کره ای‌ها که پالایشگاه فجر جم را می‌ساختند وقتی عراق این پالایشگاه را بمباران کرد کار را رها کردند و به کشور خود بازگشتند. در آن زمان فقط یک پالایشگاه بیدبلند با تولید 30 میلیون مترمکعب در روز گاز خوزستان و یک پالایشگاه خانگیران وجود داشت که فقط یک فاز خانگیران افتتاح شده بود و گاز بخشی از مشهد را تأمین می‌کرد. از طرفی اگر یک روز تولید پالایشگاه بید بلند به 25 میلیون مترمکعب می‌رسید آن روز تأمین گاز کشور با مشکل مواجه می‌شد و وزیر نفت وقت (آقازاده) باید مجوز برداشت گازهای گنبدی (گازهای بالای مخازن) از مناطق نفت خیز را به ما می‌داد تا گاز کشور قطع نشود. به این ترتیب اصلاً آن زمان تفکری برای ورود به عسلویه و میدان پارس جنوبی نداشتیم اما در همین زمان قطر با آوردن شرکت‌های بین‌المللی توسعه میدان را آغاز کرده بود و تا اواخر جنگ ایران و عراق عملیات توسعه در بخش قطری پیشرفت خوبی نیز داشت. اواخر جنگ در زمان 8 سال اول وزارت بیژن زنگنه در وزارت نفت، ایران متوجه شد که یک میدانی گازی میان ما و قطر وجود دارد و شرکت‌های بین‌المللی در حال فعالیت در این منطقه‌اند و قطری‌ها از این میدان گاز برداشت می‌کنند. در این زمان تازه بحث میدان گازی پارس جنوبی در محافل ایرانی و اینکه چگونه به عنوان نخستین تجربه، حفاری در بخش دریا را شروع کنیم مطرح شد، بدین منظور آن زمان شرکتی بین‌المللی به نام پتروپارس تأسیس کردیم که در خصوص ثبت بین‌المللی آن اما و اگرهای بسیاری پیش آمد اما قصد وزارت نفت این بود که پتروپارس در مناقصه‌های بین‌المللی شرکت داده شود؛ ناگفته نماند آن زمان هم ما تحریم بودیم. با وجود این چند شرکت بین‌المللی نظیر توتال فرانسه، انی ایتالیا، گس پروم روسیه، پتروناس مالزی و... در مناقصات شرکت کردند و حتی در توسعه فازها حضور هم یافتند. چند فاز به دست همین شرکت‌ها و همینطور شرکت پتروپارس به بهره‌برداری رسید اما با اوج‌گیری تحریم‌ها شرکت‌های بین‌المللی به کشورشان برگشتند و دیگر حاضر به ادامه فعالیت در ایران نشدند. اساساً وقتی یک دونده از دونده دیگر عقب مانده است اگر می‌خواهد عقب افتادگی خود را جبران کند نه تنها باید با سرعت رقیب بلکه با سرعت بیشتری بدود اما در این زمان سرعت فعالیت ما در حالی که توسعه میدان در بخش قطری به اتمام رسیده بود و ما بسیار عقب‌تر از قطر بودیم به سبب شدت گرفتن تحریم‌ها کندتر شد تا آنکه سال گذشته با تغییر برنامه‌ها دوباره سرعت فعالیت را
افزایش دادیم.
آن زمان هم تحریم بودیم اما شرکت‌های بین المللی برای ما کار می‌کردند و سرعت توسعه میدان خوب بود. چرا این بار با اوج‌گیری تحریم‌ها دیگر حاضر به ادامه فعالیت در ایران نشدند؟
آن زمان امریکا، ایران را تحریم کرده بود اما شرکت‌های بین المللی اروپایی و آسیایی به پشتوانه قدرت و اعتبار دولت‌های خود به این تحریم‌ها توجه نداشتند و در ایران فعالیت می‌کردند ولی ناگهان در سال‌های اخیر این شرکت‌ها دیگر جرأت حضور در ایران را نداشتند چراکه دیگر حمایت دولت‌ها با آنها یار نبود. در این زمان کار را رها کردند و از ایران خارج شدند. به این ترتیب تمام دنیا علیه ایران بسیج شد، در این زمان سرعت ایران در این ماراتن کند شد و قرار شد به جای شرکت‌های خارجی با شرکت‌های داخلی قرارداد توسعه بسته شود تا با وجود کند بودن سرعت، حداقل کار جلو برود و متوقف نشود. به این ترتیب با بسته شدن قراردادها سرعت کار به خاطر تحریم و دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های روز دنیا پایین آمد اما متوقف نشد. تا آنکه زنگنه برای دور دوم وزیر نفت شد و برنامه‌های توسعه‌ای را برای کاهش فاصله با قطر نوع دیگری ترسیم کرد. وی با توجه به شناخت خوبی که از کار داشت استراتژی جدیدی تعریف کرد که براساس آن فازهایی که همگی با هم تحت عنوان فازهای 35 ماهه پیش می‌رفتند اولویت بندی شدند.
اوج‌گیری تحریم‌ها در کنار توسعه همزمان طرح‌ها چقدر هزینه برای کشور داشت؟
تا این زمان بیش از 30 الی 40 میلیارد دلار همزمان بین فازها هزینه شده بود اما هیچ کدام از چاه‌ها به بهره‌برداری نرسیده بود. همگی موازی با هم پیش می‌رفت و قرار بود یک روز همه با هم به بهره‌برداری برسد به این معنی که قطر گاز میدان را همچنان ببرد تا ما یک روزی تولیدمان را افزایش دهیم.
آیا در یک سال اخیر حجم هزینه‌ها کاهش یافت؟
هزینه یک سال اخیر پارس جنوبی چیزی در حدود 5 الی 6 میلیارد دلار است که قابل قیاس با هزینه سال‌های قبل نیست. تغییر برنامه‌های توسعه پارس‌جنوبی باعث شد تا فازهای با پیشرفت بالا اولویت توسعه و تکمیل شوند. به این ترتیب وزیر نفت هر فازی را که زودتر به گاز می‌رسید در اولویت قرارداد و نیروها را با توجه به شناختی که داشت در صنعت جا به جا کرد. در این اولویت بندی فاز 12 و 15 الی 18 اولویت یک شد. با همین برنامه‌ریزی نخستین سکو از فاز 12 در اسفند سال گذشته به بهره‌برداری رسید و اکنون هر 3 سکوی این فاز در مدار تولید است. در این مدت بخشی از فازهای 15 الی 18 نیز به تولید رسیدند که اگر برنامه‌های وزارت نفت تغییر نکرده بود همچنان هیچ کدام از فازها به تولید نرسیده بود. به این ترتیب اکنون حجم تولید گاز کشور 100 میلیون مترمکعب افزایش یافته است و سال آینده نیز 100 میلیون مترمکعب دیگر به تولید کشور اضافه خواهد شد.
قطعاً این 100 میلیون متر مکعب گازی که در طول یک سال اخیر به حجم تولید گاز کشور اضافه شد باید به نحوی به داخل کشور انتقال یابد. برای انتقال این 100 میلیون متر مکعب چه اقداماتی انجام دادید؟
به تبع عقب ماندگی درصد پیشرفت فازهای پارس جنوبی پیشرفت نکردن خطوط انتقال در خشکی نیز وجود داشت. در این سال‌ها زمانی که خط انتقال ششم، هشتم و دهم را تکمیل می‌کردیم وقتی در خصوص درصد پیشرفت طرح‌ها و فازهای پارس جنوبی اطلاع‌رسانی می‌شد روند کار ساخت خطوط لوله کند می‌شد. از طرفی در بودجه برای ساخت خطوط لوله اعتباردهی به این صورت بود که باید 85 درصد منابع از فاینانس و 15 درصد نیز از منابع داخلی تأمین می‌شد قطعاً این موضوع برای ما که امکان استفاده از اعتبارات خارجی را نداشتیم و منابع داخلی چندانی هم نداشتیم خوب نبود و روند کار هر روز کندتر می‌شد. اما زمانی که وزیر نفت دولت یازدهم توسعه میدان را اولویت صنعت قرار داد و قرار شد تا پایان سال 100میلیون متر مکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه شود، ما نیز با در نظر گرفتن اینکه وظیفه انتقال این 100میلیون متر مکعب گاز اضافی داریم عزم کردیم و با تنظیم برنامه زمان بندی و اولویت دهی به انتقال این گاز بدون وقفه توسعه خطوط لوله را دنبال کردیم. چراکه اگر این گاز به داخل کشور منتقل نمی‌شد باید در همان میدان می‌سوخت و جز سوختن درآمدهای کشور و آلوده‌سازی هوا چیزی نصیب کشور نمی‌شد. در این یک سال و اندی برای انتقال 100 میلیون متر مکعب گاز جدید، اتصالات، ایستگاه‌ها و خطوط انتقال ضروری تعریف شد، که بدین منظور توسط مدیران عملیاتی متخصص انتصاب، جلسات فشرده برگزار شد. طرح‌های مختلفی نظیر اتصال خط لوله 4 و 8، توسعه خط لوله دهم، اتصال ورودی و خروجی ایستگاه‌ها را دنبال کردیم تا توانستیم 100 میلیون متر مکعب گاز را به کشور منتقل کنیم.
منابع مالی فعالیت یک سال اخیر از کجا تأمین شد و چقدر بود؟
در شرکت بودجه‌ای را که می‌توانستیم برای طرح‌های عمرانی هزینه کنیم با اولویت انتقال این 100 میلیون متر مکعب گاز هزینه کردیم چراکه اکنون استراتژی ما این است که منابع صرف همان جایی شود که قرار است به مصرف برسد. این منابع چیزی در حدود 4 هزار الی 5 هزار میلیارد تومان بود. اما بخش دیگری از منابع ما ارزی بود که آن در تأمین مالی ساخت خطوط و ایستگاه‌ها به ما کمک کرد.
به نظر شما سرمایه‌گذاری در میدان گازی پارس جنوبی چه اثری بر کشور دارد؟
قطعاً توسعه پارس جنوبی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در تمام بخش‌ها حتی در بعد اجتماعی نیز اثر می‌گذارد. همین که زمستان امسال حجم تولید گاز کشور از 550 میلیون مترمکعب به 650 میلیون مترمکعب رسید سبب شد بتوانیم هم گاز مصرفی بخش خانگی را بدون دغدغه تأمین کنیم و هم برای مشترکان آرامش خاطر
ایجاد کنیم.
علاوه بر این امسال با افزایش 100 میلیون متر مکعبی گاز در شبکه توانستیم به نیروگاه‌ها 13میلیاردمتر مکعب گاز بیشتر از سال گذشته تحویل دهیم که معنی آن کاهش سوختن 13 میلیارد لیتر سوخت مایع است. اساساً وقتی نیروگاه‌های ما گاز مصرف می‌کنند دو اتفاق مهم رخ می‌دهد اول آنکه از سوختن سوخت گران مایع جلوگیری می‌شود دوم آنکه آلودگی هوا کاهش می‌یابد. به این ترتیب امسال توانستیم با کاهش 13 میلیارد لیتری مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها 6 میلیارد دلار صرفه‌جویی کنیم. این رقم معادل تولید دو فاز پارس جنوبی است که قطعاً در شرایط فعلی رقم قابل ملاحظه‌ای است. همچنین توانستیم با کاهش مصرف مازوت در نیروگاه‌ها شرایطی را فراهم کنیم که امسال به اندازه سال گذشته شاهد آلودگی هوا نباشیم و با شرایط بحرانی سال گذشته مواجه نشویم.
گذشته از این دو مورد امسال با افزایش برداشت گاز از مخزن پارس‌جنوبی توانستیم گاز اغلب صنایع را به منظور تأمین گاز مصرفی خانگی محدود نکنیم و تعطیلی صنعت نداشته باشیم. در شرایط رکود تورمی فعلی اگر قرار است صنعت و تولید کشور تقویت شود ما باید کاری می‌کردیم که صنعت حتی یک روز هم متوقف نشود چراکه تعطیلی صنعت مستقیماً بر رکود اثر دارد. خوشبختانه امسال توانستیم گاز صنایع را تأمین کنیم و هیچ کدام تعطیل نشد.
به این ترتیب امسال افزایش برداشت گاز از مخزن پارس جنوبی به ما کمک کرد تا در داخل کشور اعتماد میان مردم و دولت را تقویت کنیم، آلودگی هوا را کاهش و تولید ناخالص داخلی را افزایش دهیم، تولید کشور را سر پا نگه داریم، شغل ایجاد کنیم و...
اما یک دستاورد مهم دیگر این افزایش تولید گاز ایجاد اعتماد بین‌المللی برای ایران بود. ما امسال بدون هیچ دغدغه‌ای صادرات گاز انجام دادیم. در اوج سرمای زمستان روزانه 30 میلیون متر مکعب گاز به ترکیه دادیم که همین موضوع ضریب اعتماد بین‌المللی و مشتریان خارجی را برای ایران افزایش داد. سال‌های گذشته ترکیه از ایران شکایت کرده بود که ایران در سال‌های قبل توانسته است مطابق قرارداد گاز به ما بدهد اما امسال با فرستادن بی‌وقفه گاز به این کشور توانستیم دادگاه را قانع کنیم که ادعای آنها درست نیست.
حکم دادگاه مبنی بر این شد که ایران توان صادرات گاز به ترکیه را دارد به این ترتیب یک اعتبار برای صادرات گاز ایران ایجاد کرد و دنیا متوجه شد که ایران به تعهدات خود برای مشتریان پایبند است. الان بسیاری از کشورها نظیر عراق و کویت و امارات متحده عربی علاقه‌مند به دریافت گاز از ایران شده‌اند. شک نداریم که اگر توافقات هسته‌ای نیز به نتیجه برسد کشورهای بیشتری مشتاق برای دریافت گاز از ایران خواهند شد.
ارزش فاز 12 برای اقتصاد چقدر است؟
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ارزش هر ثانیه فاز 12 پارس جنوبی معادل یک سکه طلای تمام بهار آزادی است و با گشایش رسمی فاز ١٢ پارس جنوبی روزانه بیش از 5/17میلیون دلار و سالانه ٦ میلیارد دلار درآمد (با فرض قیمت ٦٠ دلار برای هر بشکه میعانات گازی) برای کشور به دست می‌آید. به عبارت دیگر با راه‌اندازی هر فاز پارس جنوبی یک درصد به تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران افزوده می‌شود؛ این در حالی است که با راه‌اندازی فاز ١٢ بیش از سه درصد به تولید ناخالص داخلی
افزوده می‌شود.
شرایط امسال در مقایسه با سال گذشته چگونه بود؟
امسال کمی محدودیت گازی داشتیم اما گاز بخش خانگی و صادرات را با اطمینان خاطر تحویل دادیم.
سال گذشته به دلیل کمبود گاز در برخی از روزهای زمستان فقط توانستیم 15 میلیون متر مکعب گاز به نیروگاه‌ها ارسال کنیم اما امسال حجم گاز ارسالی به نیروگاه‌ها به کمتر از 60 میلیون متر مکعب در روز نرسید. به طور کلی امسال به طور میانگین 140 میلیون متر مکعب گاز در روز به نیروگاه‌ها ارسال شد که این رقم در سال
100 میلیون متر مکعب بود.
همچنین سهم بخش صنایع در طول سال گذشته به طور میانگین روزانه 80 میلیون متر مکعب بود اما امسال این رقم به
88 میلیون متر مکعب در روز رسیده است. امسال بواسطه افزایش 100 میلیون متر مکعبی تولید گاز، صادرات گازی کشور نیز همان‌طور که اشاره شد رشد داشت و میانگین آن از 24 میلیون متر مکعب در روز به 7/26 میلیون متر مکعب در روز رسید. گذشته از این تزریق گاز به مخازن نفتی امسال از 3/5 میلیون متر مکعب در روز به 8/7 میلیون متر مکعب در روز رسید.
در بررسی آمار تولید و مصرف امسال در مقایسه با سال گذشته یک نکته جالب توجه نیز وجود دارد. سال 92 مصرف بخش خانگی و تجاری به صورت میانگین 1/231 میلیون متر مکعب در روز بود اما امسال در حالی که یک میلیون مشترک به تعداد مشترکین گاز کشور اضافه شده مصرف این دو بخش به 9/231 میلیون متر مکعب در روز رسیده است که رشد اندکی را نشان می‌دهد. در همین حال می‌بینیم مصارف نیروگاهی، صنعت و صادرات رشد خوبی داشته است. بدین معنا که گاز فاز 12 و 15 الی 18 پارس جنوبی در جایی مصرف شد که به توسعه اقتصاد کشور کمک کند.
چرا مصرف بخش خانگی و تجاری با سرعت سال‌های گذشته رشد نیافت؟
برای آن دو دلیل می‌توان عنوان کرد. اول آنکه مردم امسال بیشتر از سال گذشته در مصرف گاز رعایت کرده‌اند نمی‌خواهند برای گاز هزینه زیادی بپردازند. دومین دلیل کاهش شدت برودت هوا نسبت به سال گذشته است. طبیعی است که هر چه هوا سردتر باشد مصرف گاز بیشتر خواهد شد.
برنامه گازرسانی برای سال‌های آینده به چه صورت است؟
مطابق بودجه سال‌جاری مقرر شده است که تا سه سال آینده به 2 میلیون و 300هزار خانوار با بودجه‌ای معادل 7/4میلیارد دلار انشعاب گاز داده شود. از این رو ما در سال 94 و 95 برای گازرسانی به روستا و شهرها بالاترین حجم کار و فعالیت اجرایی را خواهیم داشت. از طرف دیگر اتمام خط لوله ششم سراسری گاز، تکمیل ایستگاه‌های خط لوله هشتم، اجرای خط لوله نهم و یازدهم، اجرای خطوط لوله سیستان و بلوچستان از اولویت‌های ما خواهد بود که برای این فعالیت‌ها نیز حدود 17 میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم.
در حال حاضر برداشت از مخازن گازی کشور چقدر است؟ این عدد در سال گذشته چقدر بود؟
در حالی امسال میانگین برداشت روزانه گاز از مخازن به 7/544 میلیون متر مکعب رسیده که سال گذشته این عدد 492 میلیون مترمکعب بوده است. بیشترین حجم برداشت گاز ازمخازن و به تبع آن بیشترین میزان مصرف نیز 596میلیون متر مکعب در روز بود.
