کدام پتروشیمی های اتیلنی در سال گذشته بهترین عملکرد را داشته اند؟

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"،امروزه پس از آمونياك، پر مصرف ترین ماده پایه صنعت پتروشیمی در دنیا، اتیلن است. در حال حاضر ظرفیت تولید اتیلن در جهان 18میلیون تن بوده و پیش بینی می شود و تا سال 2028 به 25 میلیون تن در سال افزایش یابد. بازارهای این محصول به وضعیت اقتصادی و رشد کشور های جهان به ویژه چین بستگی دارد. پلی اتیلن یک ماده پلیمری است که از واحد های منفرد اتیلن تشکیل شده است. در حال حاضر چین و هند از بزرگترین مصرف کننده گان پلی اتیلن جهان هستند. ظرفیت تولید پلی اتیلن در ایران با فعالیت 15 واحد تولیدی چیزی در حدود 5 میلیون تن در سال می باشد.
پلی اتیلن در نگاه کلی یکی از ساده‌ترین و ارزانترین پلیمرها است. پلی اتیلن که با نام پلی اتن نیز شناخته میشود، یکی از رایج ترین پلاستیک های مورد استفاده در جهان است. پلی اتیلن ها معمولاً ساختاری خطی دارند و به عنوان پلیمرهای افزودنی شناخته می شوند. کاربرد اصلی این پلی اتیلن در صنعت بسته بندی است. پلی اتیلن اغلب برای ساخت کیسه های پلاستیکی، بطری ها، فیلم های پلاستیکی، ظروف و بشکه پلاستیکی استفاده می شود. شایان ذکر است که سالانه بیش از 100 میلیون تن پلی اتیلن برای مقاصد تجاری و صنعتی تولید میشود.
در صنعت پلی اتیلن ايران شرکت های پتروشیمی جم، مارون، آریا ساسول، امیر کبیر و پلی پروپیلن جم بورسی و پتروشیمی تبریز خارج از بورس می باشد.
پتروشیمی جم
شــركت پتروشــیمی جم كه بــه اختصــار JPC نامیده می شـود، به عنوان یكی از بزرگ ترین واحدهای تولید الفین در جهان و یكی از طرح های توسعه ای شركت ملی صنایع پتروشیمی ایران است. اصلی ترین محصولات تولیدی این واحد پتروشیمی اتیلن است که همان را در واحد های دیگر به پلی اتیلن سنگین و سبک خطی و همچنین پروپیلن تبدیل می کند.

عوامل تاثيرگذار كاهنده بر فروش جم
طبق گزارشات ماهانه مننتشر شده از سوی شرکت، در طی سال 1402، حدود 41 هزار و 470 میلیارد تومان انواع محصولات را به فروش رسانده است که روند فروش مبلغی محصولات مهم آن در نمودار زیر نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می شود، فروش جم در طول سال 1402 با نوسانات قابل توجهی مواجه بوده است، بطوری که در نیمه اول سال روندی فزاینده و در نیمه دوم با روندی کاهنده همراه بوده است. بیشترین کاهش فروش در آبان و آذر ماه اتفاق افتاده و فروش اتیلن در آذر به صفر رسیده است.
 
 
 بازگشت جم به اوج توليد پس از اورهال
نگاهی به روند تولید شرکت در همین سال نشان مي دهد كه عامل اصلی کاهش فروش، افت مقدار تولید در آن بازه زمانی مشخص است. کاهش تولید نیز به دلیل انجام اورهال عظیم واحد های اتیلن این پتروشیمی بوده است. طبق گفته های مدیرعامل قرار بود این اورهال در نیمه اول سال انجام شود اما بدلیل گرمای شدید و همچنین از مدار خارج شدن یکی ديگر از تولید کنندگان اتیلن در همان زمان مجبور به تغییر زمان تعمیرات شده اند. همانطور که در نمودار زیر نیز مشخص است پس از انجام این اورهال روند تولید به بالاترین ظرفیت خود رسیده است.
 
 
 دلايل افت و خيز حاشيه سود جم
در ادامه نگاهی به صورت های مالی پتروشیمی جم داریم که در ابتدا به صورت سود و زیان شرکت می پردازیم. یکی از پارامترهای مهم در میزان عملکرد و سودآوری شرکت های حاشیه سود ناخالص است که در اینجا روند 8 ساله این پارامتر را در نمودار زیر نمایش داده ایم. موضوعی که از اين نمودار دريافت مي شود اين است كه حدود استاندارد حاشیه سود عملیاتی شرکت است که در سطوح 36 تا 39 درصد قرار دارد. اما در سال های 97 و98 به دلیل ناترازی بین نرخ خوراک دریافتی و نرخ ارز حاصل از فروش شاهد کاهش درآمد و افزایش بهای تمام شده هستیم که پس از افزایش نرخ تسعیر دلار برای شرکت های پتروشیمی و همچنین افزایش نرخ جهانی اتیلن در سال 99 رشد این شاخص دور از ذهن نبوده است، اما در ادامه با افت نرخ های جهانی و همچنين سرکوب نرخ نیما به عنوان نرخ مرجع برای تسعیر فروش صادراتی حاشیه سود به سطوح 20 درصد نزول کرده و همچنان در این محدوده قرار دارد.
 
 كاهش توليد و فروش فاكتور اصلي افت حاشيه سود جم
در ادامه نگاهی به روند سود خالص در 8 سال گذشته جم خواهیم داشت. بر اساس گزارشات از سال 95 تا سال 99 سود سازی شرکت با شیب مثبت قابل ملاحظه ای همراه بوده است به طوری که سود خالص در سال 95 برابر با 1،650 میلیارد تومان بوده که همین عدد در سال 1399 به 10هزار میلیارد تومان رسیده است. اما پس از 3 سال ثبات در این محدوده در نه ماهه سال گذشته به 4 هزار میلیارد تومان تنزل داشته است که دلایل اصلی این سقوط، 9 ماهه بودن گزارش و همچنین کاهش تولید و فروش در این سال می باشد.
 
به نظر می رسد اگرچه که شرایط تولید در جم در سه ماه پایانی سال 1402 به حالت تعادل بازگشته است اما به دلیل کاهش فروش سود محقق شده در صورت های مالی پایان سال فراتر از 8 هزار میلیارد تومان نخواهد بود.
پتروشیمی مارون
پتروشیمی مارون از شرکت هاي الفینی در کشور است که با نماد مارون، در بازار سرمایه در حال معامله است. پتروشیمی مارون گاز اتان استخراج شده در میادین گازی را دریافت و پس از انجام فرآیندهای مربوطه، اتیلن حاصله را به واحد الفین به وسیله خط لوله انتقال می دهد. چهار محصول اصلی این شرکت یعنی اتیلن، پلی اتیلن سنگین، پلی پروپیلن و منو اتیلن گلایکول به ترتیب 30 درصد، 25 درصد، 21 درصد و 13 درصد از مبلغ فروش مارون را تشکیل می دهند.
 
 ريسك افزايش نرخ خوراك و نرخ سوخت در كمين سود مارون
مارون در طی سال های 1394 تا 1402 روند فروش مثبتی را به ثبت رسانده است. به نظر می رسد با وجود اورهال انجام شده در نیمه اول سال، درآمد شرکت با ارقام سال گذشته برابر باشد. زیرا با افزایش حجم تولید و فروش همچنین رشد نرخ اتیلن در کنار رشد نرخ نیما درآمدها در مارون و سایر شرکت های مشابه افزایشی بوده است. البته باید در نظر گرفت که با افزایش نرخ های خوراک و همچنین نرخ های سوخت در پایان سال شرایط برای واحد های اتیلنی حساس خواهد شد و مارون نیز از این قضیه مستثنی نخواهد بود.
 
حاشيه سود مارون شايد اندكي بيشتر از سال گذشته
با محاسبه حاشیه سود ناخالص مارون متوجه مي شويم که روند سود دهی از سال 1400 با شیب نزولی کاهش یافته و از 47 درصد در بالاترین حد خود در سال 1399 به 24 درصد در ماه های پایانی سال 1402 رسیده است. اثرات موارد منفی حاکم بر صنعت اتیلن که پیش تر بیان شد به وضوح در مقیاس های مالی مارون نیز قابل رویت است.
 
 در نمودار زیر روند سودهی شرکت در طی سال های موردنظر نشان داده شده است که بیشترین حد سود در سال 1400 با مبلغ 14 هزار میلیارد تومان بوده و انتظار می رود این مبلغ در سال 1402 نسبت به سال ماقبل خود کمتر باشد. شرکت در طی 9 ماهه گذشته از سال 1402 مبلغ 3،900 میلیارد تومان سود محقق کرده و پیش بینی می شود سود 3 ماهه پایانی نتواند این حد از کاهش را پوشش دهد.
  

 آریا ساسول
در ابتدا به معرفی شرکت آریاساسول می پردازیم. طرح الفین نهم در واقع از مجموعه طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران است که فعالیت اولیه آن تحت مدیریت شرکت پتروشیمی پارس آغاز شده بود. در ادامه در راستای سیاست های اقتصادی با اجرای تفاهم نامه ای بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ساسول آفریقای جنوبی (شعبه آلمان) واحد پلی اتیلن سبک و پلی اتیلن متوسط و سنگین، از شرکت پتروشیمی پارس جدا شده و به عنوان یک مجتمع مستقل به شرکت تازه تاسیس آریاساسول واگذار شد. این عملیات با هدف کسب بهترین و برترین تولید کننده پلیمر در سطح منطقه خاورمیانه صورت پذیرفت. شرکت پلیمر آریاساسول به عنوان بزرگترین تولیدکننده پلی اتیلن، در ایران فعالیت می کند.
این واحد پتروشیمی از ابتدای بهره‌ برداری در سال ۱۳۸۷، سالانه یک میلیون و صد تن اتیلن در واحد الفین خود، 375 هزار تن پلی ‌اتیلن سبک (در۹ گرید تحت لیسانس شرکت استامی کربن هلند) در واحد LDPE و سیصد و هفتاد و پنج هزار تن پلی ‌اتیلن متوسط و سنگین (در ۸ گرید تحت لیسانس شرکت بازل آلمان) در واحد MD/HDPE  تولید می ‌نماید. لازم به ذکر است در این شرکت، حدود 61 درصد از اتیلن تولیدی در واحد های ساخت پلی اتیلن مورد استفاده قرار می گیرد.
 
 
  فروش آريا در شيب نزولي قرار گرفته است
با توجه به روند فروش آریا، مبلغ فروش با نوسانات قابل توجهی همراه بوده، اگرچه در پایان سال اعداد با شیب مثبتی رشد کرده اند اما بیشتر ماه های سال را با درآمد های کم سپری شده است. طبق گزارش عملکرد ماهانه فروردین نیز به نظر می رسد روند رو به رشد جای خود را به شیب نزولی داده است.
 
 عقب نشيني حاشيه سود آرياساسول
با نگاهی به حاشیه سود ناخالص نیز روند نزولی سود آوری شرکت تا حدودی مشخص می شود. بطوری که از سال 99 تا 9 ماهه 1402 روند کاهش بوده است. لازم به ذکر است که حاشیه سود در شش ماهه سال 1402 برابر با 47درصد بوده که در 9 ماهه به 42 درصد رسیده است و پیش بینی می شود این درصد در پایان سال کمتر از سال ماقبل خود یعنی 39 درصد نیز برسد.
  
 
 پتروشيمي اميركبير
پتروشیمی امیرکبیر به عنوان مجری طرح الفین ششم، از سری طرح‌های مصوب برنامه پنج ساله دوم شرکت ملی صنایع پتروشیمی می باشد. خوراک ورودی پتروشیمی امیرکبیر، اتیلن، اتان، رافینیت، بوتان، برش‌های سبک، پنتان و گاز مایع است. اتان و بوتان این شرکت از پتروشیمی بندرامام و برش‌های سبک، پنتان و گاز مایع از شرکت پتروشیمی بوعلی سینا تامین می‌شود. اتیلن نیز از خط لوله اتیلن غرب و رینگ اتیلن منطقه ماهشهر تامین می‌شود. رافینیت نیز از هر دو پتروشیمی بندرامام و بوعلی سینا خریداری می‌شود. پتروشیمی امیرکبیر ۹ محصول تولیدی دارد که مهمترین آنها شامل موارد زیر می‌باشد.. شایان ذکر است که شرکت پتروشیمی امیرکبیر از حیث سبد تولیدات خود در بازار پلی اتیلن دارای هر سه گرید پلی اتیلن می‌باشد.
 
در چارت فوق به اتیلن، به دلیل تبدیل به دیگر محصولات میانی اشاره نشده است.
 غلبه درآمد بر بهای تمام شده در شكبير
با نگاهی به صورت های مالی شرکت روند حاشیه سود ناخالص را بر روی نمودار زیر نمایش داده ایم که نشان می دهد که شکبیر نیز همانند سایر واحدهای پتروشیمی به دلیلی نوسانات نرخ های جهانی و نرخ های تسعیر ارز با تغییرات حاشیه سود مواجه بوده است. اما موضوع قابل توجه در این شرکت، غلبه درآمد بر بهای تمام شده در 9 ماهه سال 1402 نسبت به سال ماقبل خود می باشد که موجب شده است حاشیه سود تا محدوده استاندارد 23 درصد افزایش یابد.
 
مالياتي كه سود شركت ها مي بلعد
یکی از مصائبی که در سال گذشته گریبان گیر تمامی صنایع بویژه صنعت پتروشیمی بود، افزایش سقف های مالیاتی در کنار حذف برخی معافیت های مالیاتی بود که فشار مضاعفی بر سود خالص محقق شده شرکت ها وارد کرده است. طبق گزارشات منتشر شده از سوی شکبیر که در نمودار زیر روند آن مشخص شده است، با وجود افزایش 5 درصدی حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود خالص تنها 2 درصد افزایش داشته است که به همان افزایش نرخ های مالیات اشاره دارد.
 
رشد حاشيه سود پتروشيمي اميركبير
 با این حال به نظر می رسد در صورت های مالی سال 1402 سود های خوبی نسبت به سال گذشته محقق شود. شرکت تا به اینجای کار، با توجه به گزارش 9 ماهه، مبلغ 3،550 میلیارد تومان سود ساخته است که نسبت به مدت زمان مشابه سال ماقبل خود 10 درصد رشد را نشان می دهد.
 
 پيش بيني سود 1300 توماني براي سهامداران شكبير
افزایش نرخ های فروش در کنار افزایش مقدار تولید در طی سال های اخیر موجب شده است تا روند درآمدزایی و سوددهی شرکت با وجود تغییرات شدید در نرخ های جهانی و همچنین قوانین حاکم بر این صنعت بتواند روند رو به رشد خود را حفظ کرده و سود مناسبی عاید سهامداران خود کند.
با استمرار شرایط موجود برای شکبیر پیش بینی می شود که در پایان سال مالی 1402 این شرکت با سود کمتر 1300 تومان به ازای هر سهم به مجمع نخواهد رفت.