به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، در سال های اخیر به ویژه ۵ سال گذشته، تولید و فروش اوره در کشور با فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو شده که این موضوع حاشیه سود شرکت های اوره ساز را تحت تاثیر قرار داده است. در ادامه قصد داریم با نگاهی ریزبینانه روی صورت های مالی و آمار تولید و فروش، به بررسی عملکرد بزرگترین واحد‌های تولید کننده اوره در کشور بپردازیم.
میزان تولید هفت اوره‌ساز بزرگ کشور
در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید اوره در کشور حدود 8 میلیون و 595 هزار تن می باشد که بزرگ ترین تولید کننده پتروشیمی پردیس است همچنین ترکیب تولید کنندگان به همراه سهم بازار آن ها به شرح جدول و نمودار زیر می باشد.


 

اغلب تولید اوره در کشور توسط 7 واحد تولید کننده صورت می گیرد که حدود نیمی از آن در داخل کشور و مابقی آن صادر می‌شود. از این میان به ترتیب پتروشیمی های پردیس با 3 واحد تولید، پتروشیمی شیراز با 2 واحد، لردگان با 1 واحد، کرمانشاه و خراسان هر کدام با یک واحد تولید، 5 پتروشیمی برتر این صنعت هستند که سهام آن ها در بازار سرمایه در حال معامله می باشد.
افت شدید حاشیه سود اوره‌سازها از کجا آب می‌خورد؟
  
شرکت های اوره ساز در طی حدودا 6 سال گذشته با نوسانات حاشیه سود ناخالص همراه بودند. در نمودار بالا ابتدای دوره سال 97 در نظر گرفته شده که قیمت اوره جهانی در شرایط نرمال نبوده و با شروع تحریم ها، اوره سازان ایرانی با مشکل فروش صادراتی روبه رو بودند. بطوری که برای ایجاد جذابیت برای مشتریان خارجی مجبور شدند نرخ های پایین تر (نرخ فروش حدودا 40 تا 50 دلار در هر تن زیر قیمت واقعی) محصولات خود را صادر کنند. همچنین اصلی ترین بازار فروش اوره که تندر های هند بود از دست رفته و در کنار آن شرکت ها الزام به فروش حدود 30درصد از محصولات خود به وزارت جهاد کشاورزی بودند که نرخ آن 70 درصد پایین تر از نرخ صادراتی بود. در سال 97 با توجه به مسائل مطرح شده حاشیه سود ناخالص تولید برای شپدیس و شیراز که بلحاظ اندازه از بقیه بزرگتر اند در محدوده 50 درصد و برای خراسان و کرمانشاه در سطوح 60 درصد بود.
 
چگونه شپدیس در حاشیه سود از شیراز جاماند؟
  
لازم به ذکر است که پتروشیمی شیراز در کنار واحد 1.5 میلیون تنی اوره یک واحد 84 هزار تنی متانول داشته و همچنین در کنار تولید این دو محصول دیگر مشتقات و انواع کودهای شیمایی را نیز تولید کرده و در لیست فروش خود دارد که بلحاظ مبلغی حدود 25درصد از درآمد سالانه شرکت را تشکیل می دهد. این امر موجب تمایز پتروشیمی شیراز از پتروشیمی پردیس شده است. نمودار فوق نشان می دهد تنها فروش اوره پتروشیمی شیراز را در نظر بگیریم حاشیه سود ناخالص فروش در این واحد در مقایسه با پتروشیمی پردیس که بزرگترین تولید کننده می باشد، بیشتر است. البته گفتنی است پردیس با ظرفیت دو برابری نسبت به شیراز مشغول به تولید است که این نمودار نشان می دهد که افزایش مقدار تولید در این صنعت از محدوده ای مشخص به بالا موجب بازدهی عکس شده و حاشیه سود را با کاهش مواجه می کند.
 
تداوم روند منفی سودآوری در پردیس
 
 
 
با توجه به نمودار فوق که با فرض تنها فروش اوره و آمونیاک برای شیراز در نظر گرفته شده است مشاهده می شود روند حاشیه سود خالص در شیراز با روند همین معیار در شپدیس برابر شده و در ادامه به نظر می رسد با استمرار روند نزولی حاشیه سود خالص میزان افت پردیس بیشتر از شیراز خواهد بود. البته باید در نظر داشت علت اصلی کاهش حاشیه سود خالص در شیراز، تعهد پرداخت بازنشستگی کارکنان نفت می باشد.
   
کدام اوره‌ساز بیشترین مطالبات را از دولت دارد؟
 
   
با توجه به ابلاغیه دولت به شرکت های تولید کننده اوره مبنی بر فروش تکلیفی بخشی از اوره تولیدی (کود کشاورزی) با نرخ مصوب به جهاد کشاورزی که در نیمه سال 1397 اجرا شد تا نیمه سال 1402 (آخرین صورت های مالی حسابرسی شده منتشر شده) مبلغ مبلغ قابل توجهی که در نتیجه مابه التفاوت نرخ مصوب فروش و پایین ترین نرخ فروش در بورس کالا طبق فرمول اعلام شده که مقرر شده است دولت آن را به شرکت های تولید کننده پرداخت کند انباشته شده و در حال حاضر به رقم کلی 38 هزار میلیارد تومان رسیده است.
  
دلیل نرخ فروش پایین در شپدیس
  
 
طبق نمودار فوق نرخ فروش اوره به دلیل نوع و کیفیت محصول در دو شرکت مورد نظر متفاوت بوده بطوریکه در ماه های سال گذشته تا آخرین گزارش منتشر شده نرخ فروش اوره پتروشیمی شیراز بالاتر از نرخ فروش پتروشیمی پردیس بوده است. یکی از علت های اصلی آن فروش اوره به صورت فله است که حجم زیادی از فروش مقداری پردیس را تشکیل می دهد. اینطور که به نظر می رسد پردیس با وجود حجم بالای تولید و بهره گیری از موقعیتی که در آن قرار دارد تمامی فروش صادراتی خود را به صورت فله انجام می دهد که حاشیه سود حاصل از فروش محصولات را تحت تاثیر قرار داده و در مقایسه با دیگر شرکت های مشابه نرخ های فروش پایین تری را به ثبت می رساند.
 اثر مثبت استراتژی سوآپ در شیراز
موضوع قابل توجه این است که پتروشیمی شیراز به منظور کاهش بهای تمام شده فروش خود بخش صادراتی را با پردیس سوآپ کرده و دیگر هزینه حمل محصول تا بندر را پرداخت نمی کند (نرخ های فروش صادراتی فوب خلیج فارس می باشد). در طرف دیگر شیراز بیشتر محصولات خود را به صورت داخلی به فروش می رساند که از نرخ بالاتری نسبت به نرخ صادراتی برخوردار است.