اپیدمی بیماریهای عفونی و شوک شدید کاهش قیمت انرژی

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"؛ مجمع جهانی اقتصاد (WEF) روز 15 ژانویه در لندن گزارش مخاطرات جهانی در سال 2019 را منتشر کرد و از کشورهای مختلف خواست تا هرچه زودتر با یکدیگر همکاری کرده و بحران اقتصادی و سیاسی رو به افزایش را کاهش داده و با چالش‌های درازمدت ناشی از تغییرات اقلیمی مقابله کنند. گزارش مجمع جهانی اقتصاد در خصوص مخاطرات جهانی سال 2020 با همکاری دانشگاه آکسفورد، گروه بیمه زوریخ، دانشگاه ملی سنگاپور و مرکز مدیریت و تصمیم گیری ریسک دانشگاه پنسیلوانیا ارائه شده است. در این گزارش پیش بینی شده‌است که سال 2020 سال افزایش اختلافات و کاهش رشد اقتصادی خواهد بود. شکنندگی اقتصاد کلان و شکاف بین ثروتمندان و فقرا فشارهای کاهش رشد اقتصاد جهان را افزایش داده و رشد اقتصادی با خطر رکود رو به رو خواهد شد. در این گزارش همچنین آمده‌است که از نظر ریسک های بلند مدت، 5 ریسک مهم جهانی در 10 سال آینده برای نخستین بار همه با محیط زیست ارتباط خواهد داشت. امسال پانزدهمین بار است که مجمع جهانی اقتصاد گزارش مخاطرات جهانی را منتشر می کند. نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در سال 2020 از 21 تا 24 ژانویه در داووس برگزار شد. موضوع اصلی این نشست "اجماع قدرت های جهانی و دستیابی به توسعه پایدار" بود.
این گزارش هر ساله به عنوان برآوردی از نظرات کارشناسان درباره خطرات موجود در جهان و احتمال اثرگذاری بالقوه آنها در ۱۰ سال آینده منتشر می شود. تغییرات اقلیمی در تمام گزارش های اقتصاد جهانی به عنوان مهم ترین تهدیدی است که از آن با عنوان ریسک بلند مدت، یاد شده است و در کنار آن سایر تهدیدات از جمله  " تقابل اقتصادی" و "قطب بندی های سیاسی داخلی" به عنوان خطرات کوتاه مدت مهم در سال 2020 ذکر شده اند. سازمان اقتصاد جهانی هشدار می دهد، آشفتگی ژئوپلیتیک و عقب نشینی نسبت به تهدیدات  چند جانبه موجب می شود توانایی همگان برای مقابله با خطرات مشترک و مهم جهانی از بین برود.در این گزارش هشدار داده شده است ، رهبران جهان، بدون توجه فوری به ترمیم بخش های اجتماعی و ایجاد رشد اقتصادی پایدار ، نمی توانند به طور سیستماتیک تهدیداتی مانند بحران آب و هوا یا تنوع زیستی را برطرف نمایند.

این گزارش که در تاریخ 15 ژانویه 2020 چند روز پیش از برگزاری اجلاس سالانه داووس منتشر شده بر پایه نظرسنجی از 750 تن از اساتید و کارشناسان مسائل اقتصادی، محیط زیست، ژئوپلیتیک، فناوری، اجتماعی و مدیریت خطر تهیه شده و نسبت به مخاطراتی هشدار می دهد که در آینده احتمال وقوع آنها وجود دارد. در این گزارش ناکامی ‌بین المللی برای انجام اقدامات لازم در زمینه تغییر اقلیم خطر شماره یک از لحاظ تاثیرگذاری و احتمال وقوع طی 10 سال آینده عنوان شده است.
یکی از محتویات متداول این گزارش‎ها، ارزیابی این مجمع از مخاطرات و ریسک‎های‎ جهان است، آن‎چنان‎که عناوین و شرح این ریسک‎ها در دو گروه منتشر می‎شوند: گروه نخست شامل، پنج پدیده با ریسک بالا از منظر احتمال وقوع است و گروه دوم به معرفی پنج پدیده با بیشترین شدت اثر اختصاص می‎ یابد.

در این نظام ارزیابی، ریسک‎های ارزیابی شده به پنج گروه متفاوت اختصاص می‎یابند:
1- موضوعات زیست محیطی
2- موضوعات ژئوپلیتیک
3- موضوعات اجتماعی
4- موضوعات اقتصادی
5- موضوعات فنی
به بیان دیگر، پنج ریسک بالا از منظر احتمال وقوع و شدت اثر، می‏تواند ترکیبی از عوامل پنجگانه‏ اقتصادی، ژئوپولتیک، فنی، اجتماعی و زیست محیطی باشد. از منظر مجمع جهانی اقتصاد، این نظام تحلیل ریسک، به ارزیابی مشکلات و پیش‎بینی بحران‏های پیش‎روی اقتصاد جهانی یاری خواهد رساند.
صاحبنظران نظر خود را با اعداد 1 تا 5 اعلام کرده‌اند. عدد 1 برای تأثیر حداقل و عدد 5 برای تأثیر فاجعه بار. از بیش از 750 متخصص و تصمیم گیرنده جهانی خواسته شد بزرگترین نگرانیهای خود را از نظر احتمال و تأثیر تهدیدات پیش رو در سال جدید ابراز کنند. 78 درصد آنان عنوان کردند پیش بینی می کنند: "تقابل های اقتصادی" و "تضاد سیاسی داخلی" در سال 2020 افزایش یابد.
این امر می تواند فاجعه بار باشد ، به ویژه برای مقابله به موقع با چالش هایی مانند بحران آب و هوایی ، از بین رفتن تنوع زیستی و کاهش گونه های ثبت شده. این گزارش ، حاکی از لزوم همکاری سیاستگذاران برای دستیابی به اهداف مشترک برای محافظت از زمین  و تقویت اقتصاد و نیز جلوگیری از ضررهای احتمالی برای شرکت ها بر مبنای  اهداف علمی می باشد.
آنچه برای اولین بار در چشم انداز 10 ساله این نظرسنجی، مطرح شده، این است که اکثرا احتمال داده اند تهدیدات زیست محیطی در صدر پنج خطر برتر جهانی باشد و در این گزارش نسبت به موارد مرتبط با حیط زیست هشدار داده شده است.
Borge Brende ،رئیس مجمع جهانی اقتصاد، می گوید: "از منظر سیاسی جهان در تضاد و قطبی شدن قرار گرفته است. به لحاظ زیست محیطی نیز سطح دریا افزایش می یابد و آتش سوزیهای آب و هوایی در حال گسترش است. 2020 سالی است که رهبران جهان باید با کلیه بخشهای جامعه همکاری کنند تا سیستم های همکاری ما را نه فقط برای منافع کوتاه مدت بلکه برای مقابله با خطرات عمیق ترمیم و تقویت کنند."
گزارش 2020 مخاطرات جهانی صریحاً بر تأثیرات ناشی از افزایش نابرابری، شکاف در حکمرانی فناوری و تحت فشار قرار گرفتن سیستم های بهداشتی، تمرکز دارد.
در پیروی از همین رویکرد، در آستانه‌ سال 2020 نیز، تعداد 750 نفر از کارشناسان و صاحب‎نظران بین‎المللی برای شناسایی این ریسک‎ها مورد مشورت قرار گرفته بودند. از این کارشناسان و صاحبنظران درخواست شده بود تا از میان 30 خطر مشخص شده بحرانی‎ترین‏ ها را انتخاب و معرفی کنند.

در زمینه اجتماعی، گسترش سریع و همه گیر بیماریهای عفونی به عنوان یکی از مهترین تهدیدات در سال 2020 مورد پیش بینی و تاکید قرار گرفته بود. باکتری ها، ویروس ها، انگل ها یا قارچ ها که سبب شیوع غیرقابل مهار بیماریهای عفونی (به عنوان نمونه در نتیجه مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد ویروس ها و دیگر داروها شده) منجر به تلفات گسترده و نابودی اقتصادی می شود.پیشرفت های قابل توجهی از زمان شیوع ابولا در آفریقای غربی در سال های 2016-2014 انجام شده اما سیستم بهداشت و سلامت در سرتاسر جهان هنوز هم در برابر پیدایش دیگر بیماریهای عفونی همچون سارس، زیکا و مرس ناآماده است. یک برآورد دست اول از امنیت بهداشتی و توانمندیهای مربوطه در 195 کشور ضعف اساسی را در جهان نشان می دهد و هیچ کشوری به صورت کامل آماده مقابله با یک بیماری اپیدمی یا پاندمیک نیست. در همین حال، آسیب پذیری دسته جمعی در برابر پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بحران های بیماریهای عفونی در سال 2020 درحال افزایش است. شیوع بیماریهای عفونی، جزو ده خطر با بیشترین میزان تاثیرگذاری طی 10 سال آینده قلمداد شده است.

ذر زمینه تهدیدات اقتصادی، با اشاره به بحرانهای مالی در اقتصادهای کلیدی،  شکست یا فروپاشی زیرساخت‌های حیاتی از جمله سرمایه گذاری در حوزه انرژی و  شوک شدید در قیمت انرژی (در جهت افزایش یا کاهش)پیش بینی شده بود. بدینصورت که افزایش یا کاهش چشمگیر قیمت انرژی، فشارهای اقتصادی بیشتری بر صنایع و مشتریان شدیداً وابسته به انرژی در سال 2020 تحمیل خواهد کرد.
در واقع، پنج چالش عمده به لحاظ احتمال وقوع و میزان تاثیرگذاری طی 10 سال آینده از دیده پرسش شوندگان مربوط به تشدید حوادث آب و هوایی و کاهش تنوع زیستی است. این اولین بار از زمان انتشار این گزارش از سال 2006 تاکنون است که پنج چالش اول جهانی مربوط به پدیده‌های محیط زیستی است. تغییرات آب و هوایی بیش از آنچه تصور می رود در حال تشدید است و تلاشهای بین المللی برای محدود کردن گرمایش زمین تاکنون موفقیت چندانی نداشته است.
آن‎چه‎ که بیش از هر چیز، مخاطبان این گزارش را در سال 2020 شگفت‎زده کرد، تأکید آن بر بحران‎های محیط زیستی بود. چنان‎که مهم‎ترین تأکید این گزارش، ضرورت گسترش همکاری‌های چند جانبه برای مقابله با خطرات جهانی محیط زیستی است. چراکه به استناد این گزارش، پنج خطر اول جهان همگی از گروه محیط زیست هستند. این خطرها عبارتند از:
1 ـ وقایع آب و هوایی شدید
2 ـ شکست تلاش‌ها در کاهش و سازگاری تغییرات اقلیمی
3 ـ کاهش تنوع زیستی و از بین رفتن و فروپاشی اکوسیستم ـ خشکی و دریا
4ـ بلایای طبیعی اصلی
5 ـ بلایا و آسیب‌های محیط‌زیستی ساخت دست بشر
 
در مجموع، مخاطرات اقتصادی و سیاسی نیز بخشی از تهدیدات جهانی است که توانایی دولت ها و جامعه جهانی را در واکنش مناسب به آسیب های گسترده محیط زیستی کاهش می دهد. هرگونه تأخیر در راستای تغییر نوع تولید انرژی مصرفی می‌تواند هزینه‌های احتمالی را دو برابر کند. انتقال به انرژی پاک ترکیبی نه‌ تنها مزایای زیست‌ محیطی و سلامت خواهد داشت، بلکه فرصت‌های اقتصادی برای بسیاری از کشورها نیز به وجود خواهد آورد.
به زعم مجمع جهانی اقتصاد، موارد یادشده در گزارش، بزرگترین بحران‎های پیش روی اقتصاد جهان در آینده هستند. مجمع جهانی اقتصاد در این گزارش تأکید می‌کند علیرغم وجود فرصت برای ذینفعان به منظور فایق آمدن بر خطرهای پیش رو، پنجره فرصت‌ها در حال بسته شدن است و ضروری است تا جوامع انسانی با اتکای بر همکاری‌های چند جانبه، برای مدیریت و مقابله با این خطرات اقدام کنند.
با تضعیف چند جانبه گرایی و تلاش جمعی برای حل و فصل مسائل بین المللی حل مسائلی همچون تغییرات اقلیم، گرمایش زمین و موضوعات محیط زیستی با رویکرد چند جانبه گرایی و چند ذینفعی بسیار بعید به نظر می آید.