اگر آبه ناتوان از متقاعد کردن آمریکا به بازگشت به برجام باشد باید حداقل جایگاه ژاپن را به عنوان خریدار نفت خام ایران حفظ کند که در مخالفت کامل باتحریم های ثانویه آمریکاست. درخواست از ترامپ برای پایبندی به برجام محکوم به شکست است، بنابراین تنها راه جلب اعتماد ایران، خرید نفت خام تحت شرایط کنونی است.
۰
تاریخ انتشارچهارشنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۴:۳۹
کد مطلب : ۱۱۵۳۹۹
خرید نفت ایران؛ تنها گزینه جلب اعتماد ایران برای مذاکره با آمریکا
میثم قدیری
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، سفر سه روزه شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن به تهران گمانی زنی هایی را در زمینه میانجیگری توکیو بین و اشینگتن و تهران ایجاد کرده است. در این میان تحریم صنعت پتروشیمی ایران، به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدهیا ارزی، نکته منفی در این سفر به حساب می آید و می تواند موجب ناکامی آن شود و مقامات ایران اعلام کرده اند موفقیت آن بستگی به پاسخ مثبت به شروط تهران در مورد توافق هسته ای دارد.
هنگامی که ترامپ به ژاپن سفر کرد هدف او از این سفر مکلف کردن این کشور به میانجیگری با تهران بود تا با مذاکره با واشنگتن موافقت کند. همین کار را با رئیس جمهور سوئیس انجام داد که احتمالا او نیز اعلام کند پس از نخست وزیر ژاپن تصمیم به سفر مستقیم به تهران را دارد. اشاره هایی از سوی ایران درباره اقداماتی وجود دارد که آمریکا باید انجام دهد تا این کشور مذاکره کند: 1-بازگشت به توافق هسته ای، 2-عقب نشینی از تحریم های اقتصادی، 3- احترام متقابل، 4--تضمین هایی برای پایبندی.
در شرایط کنونی، بسیاری از کارشناسان تاکتیک آمریکا در قبال ایران را به تاکتیک این کشور در قبال کره شمالی تشبیه می کنند. در ابتدا، میزان تنشها تا سطح بسیار بحرانی افزایش می یابد و سپس، مذاکرات جدی و سازنده ای برگزار می شود. از این رو، می توان گفت که گزافه گویی های ترامپ و پومپئو علیه ایران بیشتر یک نمایش موقتی بوده است و به زودی، واقعیت ها روشن خواهد شد.
در حالی که ژاپن یک متحد مهم آمریکا است، و به همین علت شرایط بی سابقه ای را شاهد هستیم. در نگاه نخست و از نظر کسی که از تاریخ روابط ژاپن و ایران اطلاع ندارد، به نظر می رسد این نظریه نابجا است. با این حال با اعلام سفر نخست وزیر ژاپن به تهران، احتمال میانجی گری وی در بحران واشنگتن و تهران شنیده می شود. با توجه به تشدید فشارهای دولت ترامپ و تاکید ایران بر بازگشت آمریکا به برجام پیش از هرگونه گفتگو میان آنها، امکان موفقیت برای آبه اندک است.
«سلین پژون»، پژوهشگر موسسه فرانسوی روابط بین الملل، می گوید: «ژاپن از نظر انرژی به خاورمیانه وابسته است و به علیت نیازهایش همواره توانسته در برابر متحد آمریکایی خود سیاست مستقلی را در منطقه به پیش ببرد.» حتی پس از انقلاب اسلامی در سال ١٩٧٩ و با وجود فشار آمریکایی ها، ژاپنی ها روابط دیپلماتیک خود با ایران را حفظ کردند. شرکتهای ژاپنی به ویژه از سال ٢٠٠٠ در میدان نفت آزادگان سرمایه گذاری کردند. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد روابط دو کشور پیچیده شد: اهداف توسعه هسته ای ایران برخلاف موضع ژاپن در مورد منع گسترش سلاح های هسته ای بود. اکنون ژاپن مجبور است به علت تحریم های آمریکا فقط ٥ درصد نفت خود را از ایران وارد کند. اما تامین امنیت تنگه هرمز مساله مهمی است و ژاپن رابطه مبتنی بر اعتماد را با جمهوری اسلامی حفظ می کند.
شینزو آبه ممکن است در مورد ورود حسن روحانی به گروه ٢٠ که در اواخر ماه ژوئن در اوزاکا برگزار می شود، مذاکره کند تا ملاقات وی با دونالد ترامپ را ترتیب دهد. یک ماجرای کامل دیپلماتیک که به پایان خوش آن امیدوارکننده است.
«کویچیرو تاناکا»، رئیس موسسه اقتصاد انرژی ژاپن و مقام سابق وزارت خارجه در امور ایران، معتقد است: "با توجه به قصد آبه، باید دید او تا چه اندازه می خواهد بار این مسئولیت را قبول کند. اگر او قصد دارد از میزان تنش ها بکاهد، این کار امکان پذیر است. ولی اگر می خواهد برجام را نجات دهد یا حتی زمینه گفتگو میان تهران و واشینگتن را تسهیل کند، آن گاه باید به رهبری ایران نشان دهد که فقط یک پیام رسان یا بازیچه دست ترامپ نیست." تاناکا می گوید اگر بپذیریم آبه ناتوان از متقاعد کردن آمریکا به بازگشت به برجام باشد باید حداقل جایگاه ژاپن را به عنوان خریدار نفت خام ایران حفظ کند که در مخالفت کامل باتحریم های ثانویه آمریکاست. بنابراین مساله در اینجا این نیست که آبه چه نوع پیامی را منتقل خواهد کرد بلکه موفقیت او وابسته به این است که چه هدفی را می خواهد از طریق دیپلماسی کسب کند. اگر او قصد رسیدن به راه حل پایدار را دارد باید اعتماد مسوولان ایرانی به ویژه رهبری ایران را جلب کند. به نظر وی، روشن است که درخواست از ترامپ برای پایبندی به برجام محکوم به شکست است، بنابراین تنها راه جلب اعتماد ایران، خرید نفت خام تحت شرایط کنونی است. بدون تائید قبلی ترامپ هیچ راهی برای آبه وجود ندارد. در هرحال، او باید هوشمندانه و بادقت عمل کند. تاناکا گفت با توجه به اعلام تحریم های تازه آمریکا علیه صنعت پتروشیمی ایران، شاید آبه در مورد ماموریت خود دچار تردید شود. هر اندازه دولت ترامپ خصومت بیشتری در قبال ایران نشان دهد، آبه باید تهاجمی تر به نقض تحریم ها اقدام کند واین برای او خطر سیاسی به همراه خواهد داشت.
یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت :" فکر می کنم با هرگونه دیدار میان ایران و آمریکا حدود شش ماه فاصله داریم."
«علی واعظ»، مدیر برنامه ایران در گروه بین المللی بحران، می گوید: "احتمالاً، آن چه که آبه پیشنهاد خواهد داد دیدار میان روسای جمهور روحانی و ترامپ در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل است و این شاید آخرین فرصت برای انجام چنین دیداری باشد. زیرا بسیار بعید است که آقای روحانی در مجمع سال بعد حضور یابد که زمان انتخابات سال ٢٠٢٠ ریاست جمهوری در آمریکا و انتخابات ریاست جمهوری ٢٠٢١ در ایران است. به نظر وی، اگر ترامپ در گام نخست تمایل خود را به کاهش فشارها و زمینه سازی دیدار نشان ندهد، گمان نمی کند این دیدار انجام شود.
واعظ از آبه پیشنهاد ملموس آبه برای ایران – همچون احتمال لغو تحریم های ثانویه آمریکا –که ارزش گفتگو با آمریکا را برای ایران داشته باشد یا خیر اظهار بی اطلاعی می کند ولی با توجه به موضع دولت ترامپ تردید دارد گفتگویی برگزار شود.
هنگامی که ترامپ به ژاپن سفر کرد هدف او از این سفر مکلف کردن این کشور به میانجیگری با تهران بود تا با مذاکره با واشنگتن موافقت کند. همین کار را با رئیس جمهور سوئیس انجام داد که احتمالا او نیز اعلام کند پس از نخست وزیر ژاپن تصمیم به سفر مستقیم به تهران را دارد. اشاره هایی از سوی ایران درباره اقداماتی وجود دارد که آمریکا باید انجام دهد تا این کشور مذاکره کند: 1-بازگشت به توافق هسته ای، 2-عقب نشینی از تحریم های اقتصادی، 3- احترام متقابل، 4--تضمین هایی برای پایبندی.
در شرایط کنونی، بسیاری از کارشناسان تاکتیک آمریکا در قبال ایران را به تاکتیک این کشور در قبال کره شمالی تشبیه می کنند. در ابتدا، میزان تنشها تا سطح بسیار بحرانی افزایش می یابد و سپس، مذاکرات جدی و سازنده ای برگزار می شود. از این رو، می توان گفت که گزافه گویی های ترامپ و پومپئو علیه ایران بیشتر یک نمایش موقتی بوده است و به زودی، واقعیت ها روشن خواهد شد.
در حالی که ژاپن یک متحد مهم آمریکا است، و به همین علت شرایط بی سابقه ای را شاهد هستیم. در نگاه نخست و از نظر کسی که از تاریخ روابط ژاپن و ایران اطلاع ندارد، به نظر می رسد این نظریه نابجا است. با این حال با اعلام سفر نخست وزیر ژاپن به تهران، احتمال میانجی گری وی در بحران واشنگتن و تهران شنیده می شود. با توجه به تشدید فشارهای دولت ترامپ و تاکید ایران بر بازگشت آمریکا به برجام پیش از هرگونه گفتگو میان آنها، امکان موفقیت برای آبه اندک است.
«سلین پژون»، پژوهشگر موسسه فرانسوی روابط بین الملل، می گوید: «ژاپن از نظر انرژی به خاورمیانه وابسته است و به علیت نیازهایش همواره توانسته در برابر متحد آمریکایی خود سیاست مستقلی را در منطقه به پیش ببرد.» حتی پس از انقلاب اسلامی در سال ١٩٧٩ و با وجود فشار آمریکایی ها، ژاپنی ها روابط دیپلماتیک خود با ایران را حفظ کردند. شرکتهای ژاپنی به ویژه از سال ٢٠٠٠ در میدان نفت آزادگان سرمایه گذاری کردند. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد روابط دو کشور پیچیده شد: اهداف توسعه هسته ای ایران برخلاف موضع ژاپن در مورد منع گسترش سلاح های هسته ای بود. اکنون ژاپن مجبور است به علت تحریم های آمریکا فقط ٥ درصد نفت خود را از ایران وارد کند. اما تامین امنیت تنگه هرمز مساله مهمی است و ژاپن رابطه مبتنی بر اعتماد را با جمهوری اسلامی حفظ می کند.
شینزو آبه ممکن است در مورد ورود حسن روحانی به گروه ٢٠ که در اواخر ماه ژوئن در اوزاکا برگزار می شود، مذاکره کند تا ملاقات وی با دونالد ترامپ را ترتیب دهد. یک ماجرای کامل دیپلماتیک که به پایان خوش آن امیدوارکننده است.
«کویچیرو تاناکا»، رئیس موسسه اقتصاد انرژی ژاپن و مقام سابق وزارت خارجه در امور ایران، معتقد است: "با توجه به قصد آبه، باید دید او تا چه اندازه می خواهد بار این مسئولیت را قبول کند. اگر او قصد دارد از میزان تنش ها بکاهد، این کار امکان پذیر است. ولی اگر می خواهد برجام را نجات دهد یا حتی زمینه گفتگو میان تهران و واشینگتن را تسهیل کند، آن گاه باید به رهبری ایران نشان دهد که فقط یک پیام رسان یا بازیچه دست ترامپ نیست." تاناکا می گوید اگر بپذیریم آبه ناتوان از متقاعد کردن آمریکا به بازگشت به برجام باشد باید حداقل جایگاه ژاپن را به عنوان خریدار نفت خام ایران حفظ کند که در مخالفت کامل باتحریم های ثانویه آمریکاست. بنابراین مساله در اینجا این نیست که آبه چه نوع پیامی را منتقل خواهد کرد بلکه موفقیت او وابسته به این است که چه هدفی را می خواهد از طریق دیپلماسی کسب کند. اگر او قصد رسیدن به راه حل پایدار را دارد باید اعتماد مسوولان ایرانی به ویژه رهبری ایران را جلب کند. به نظر وی، روشن است که درخواست از ترامپ برای پایبندی به برجام محکوم به شکست است، بنابراین تنها راه جلب اعتماد ایران، خرید نفت خام تحت شرایط کنونی است. بدون تائید قبلی ترامپ هیچ راهی برای آبه وجود ندارد. در هرحال، او باید هوشمندانه و بادقت عمل کند. تاناکا گفت با توجه به اعلام تحریم های تازه آمریکا علیه صنعت پتروشیمی ایران، شاید آبه در مورد ماموریت خود دچار تردید شود. هر اندازه دولت ترامپ خصومت بیشتری در قبال ایران نشان دهد، آبه باید تهاجمی تر به نقض تحریم ها اقدام کند واین برای او خطر سیاسی به همراه خواهد داشت.
یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت :" فکر می کنم با هرگونه دیدار میان ایران و آمریکا حدود شش ماه فاصله داریم."
«علی واعظ»، مدیر برنامه ایران در گروه بین المللی بحران، می گوید: "احتمالاً، آن چه که آبه پیشنهاد خواهد داد دیدار میان روسای جمهور روحانی و ترامپ در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل است و این شاید آخرین فرصت برای انجام چنین دیداری باشد. زیرا بسیار بعید است که آقای روحانی در مجمع سال بعد حضور یابد که زمان انتخابات سال ٢٠٢٠ ریاست جمهوری در آمریکا و انتخابات ریاست جمهوری ٢٠٢١ در ایران است. به نظر وی، اگر ترامپ در گام نخست تمایل خود را به کاهش فشارها و زمینه سازی دیدار نشان ندهد، گمان نمی کند این دیدار انجام شود.
واعظ از آبه پیشنهاد ملموس آبه برای ایران – همچون احتمال لغو تحریم های ثانویه آمریکا –که ارزش گفتگو با آمریکا را برای ایران داشته باشد یا خیر اظهار بی اطلاعی می کند ولی با توجه به موضع دولت ترامپ تردید دارد گفتگویی برگزار شود.
۵
