فرصت صادراتی ۲.۹ میلیارد دلاری که در ایران دود می شود

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت انرژی "نفت ما"پایین بودن راندمان صنایع و نیروگاه‌های ایران موضوع تازه‌ای نیست. اغلب این واحدها با تجهیزات و فنّاوری‌هایی با چند دهه قدمت فعال هستند و راندمان پایینی دارند. در نیروگاه‌ها این راندمان به طور میانگین به حدود ۳۸ درصد می‌رسد. در صنایع نیز وضعیت بهتر نیست و پایین بودن راندمان باعث شده تا هدررفت انرژی بسیار بالا باشد.

این در حالی است که ایران در فصل سرد سال با ناترازی تولید و مصرف گاز رو به رو است و در تولید و مصرف فرآورده‌های نفتی نیز اگرچه این ناترازی وجود ندارد، اما به جای آنکه صرف صادرات شود، در صنایع و نیروگاه‌ها می‌سوزد و هر روز بر آلودگی هوا دامن می‌زند.

با این حال اقدام عملی و جدی برای افزایش بهره‌وری اتفاق نمی‌افتد. ارزان بودن قیمت انرژی در ایران و اختلاف معنادار آن با قیمت‌های جهانی و منطقه‌ای انگیزه‌ای برای افزایش راندمان باقی نمی‌گذارد.

تا آنجا که نیروگاه‌ها ظرفیت مصرف ۲۴۰ میلیون متر مکعب گاز یا معادل آن را دارند و در صنایع مختلف از سیمانی‌ها گرفته تا تولیدکنندگان فولاد نیز ۸۰ میلیون متر مکعب گاز یا معادل سوخت مایع آن نیاز دارند. در مجموع نیروگاه‌ها و صنایع ۳۲۰ میلیون متر مکعب گاز در روز مصرف می‌کنند و این در حالی است که تمام این مصرف به تولید محصول منجر نمی‌شود و بخش بزرگی از آن هدر می‌رود.

بر اساس قانون، قیمت گاز و یا معادل سوخت مایع به عنوان سوخت نیروگاه‌ها و صنایع مختلف تابعی از قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها است.

نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها طبق فرمول ابلاغی وزارت نفت و با اعمال سقف نرخ گاز صادراتی، حداکثر ۵ هزار تومان تعیین شده است.

همچنین نرخ گاز سوخت پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع پایین دستی شرکت‌های احیاء فولاد و مصارف مربوط به تاسیسات عمومی پتروشیمی و پالایشگاه‌ها شامل برق، آب، اکسیژن و غیره معادل ۴۰ درصد نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها، حداکثر ۲ هزار تومان خواهد بود. نرخ گاز مصرفی صنایع سیمان و سایر صنایع معادن ۱۰ درصد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین شده است.

قیمت سوخت مایع تحویلی به عنوان سوخت دوم (گازوئیل و مازوت ) در صورت قطعی گاز، به نیروگاه‌هایی که همه برق خود را به شبکه برق سراسری تحویل می‌دهند، ۲۵۰ ریال به ازای هر لیتر فرآورده مصرفی با احتساب مالیات بر ارزش افزوده است.

تولیدکنندگان سیمان و فولاد نیز قیمت هر لیتر سوخت مایع شامل مازوت یا گازوئیل، معادل قیمت گاز مصرفی محاسبه می‌شود. این قیمت با توجه به اینکه سقف قیمتی ۵ هزار تومان برای خوراک پتروشیمی‌ها در نظر گرفته شده برای سیمانی‌ها ۵۰۰ تومان و برای صنایعی مانند فولاد ۲ هزار تومان خواهد بود.

با توجه به این ارقام در اینجا نیز نیروگاه‌ها سوخت را تقریباً رایگان دریافت می‌کنند. با توجه قیمت حدود ۳۶ هزار تومان در بازار متشکل ارزی، هر لیتر گازوئیل به قیمت فوب خلیج‌فارس حدود ۲۷ هزار تومان و هر لیتر مازوت نیز ۲۹ هزار تومان است.

بنابراین با توجه به قیمت حداکثر ۲ هزار تومانی سوخت گازوئیل برای تولیدکنندگان فولاد، در صورت مصرف گازوئیل، این تولیدکنندگان سوخت را ۲۵ هزار تومان ارزان‌تر از فوب خلیج فارس دریافت می‌کنند و مازوت نیز ۲۷ هزار تومان ارزان‌تر از فوب خلیج فارس به دست فولادی‌ها می‌رسد.

همچنین، هر لیتر گازوئیل به تولیدکنندگان سیمان ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان ارزان‌تر و هر لیتر مازوت نیز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان ارزان‌تر به دست سیمانی‌ها می‌رسد.

بنابراین با توجه به راندمان حدود ۴۰ درصدی نیروگاه‌های کشور، فقط اگر ۱۰ درصد راندمان افزایش پیدا کند، ۲۵ درصد کاهش در مصرف سوخت نیروگاه‌ها شاهد خواهیم بود.

به طور مثال اگر در زمستان که تقاضا برای برق کمتر است، کل میزان مصرف سوخت نیروگاه‌ها را ۲۰۰ میلیون متر مکعب معادل گاز در نظر بگیریم، ۱۰۰ میلیون متر مکعب توسط گاز تامین می‌شود و ۱۰۰ میلیون لیتر نیز به سوخت مایع اختصاص دارد.

با صرفه‌جویی ۲۵ درصدی در این بخش حدود ۲۵ میلیون لیتر در مصرف سوخت مایع صرفه‌جویی خواهد شد. با احتساب قیمت هر لیتر گازوئیل در فوب خلیج فارس این کاهش مصرف معادل ۶۷۵ میلیارد تومان یا ۱۸ میلیون و ۷۵۰ هزار دلار در روز خواهد بود.

اگر این سوخت در بخش مازوت صرفه‌جویی شود، ارزش آن معادل ۲۰میلیون دلار در روز است.

به‌طور میانگین با فرض صرفه‌جویی مساوی در هر دو بخش، با فرض مصرف ثابت سوخت مایع در پنج ماه سرد سال، فقط در همین پنج ماه، حدود ۲.۹ میلیارد دلار فرصت صادراتی برای گازوئیل و مازوت به وجود می‌آید.

حال اگر این افزایش راندمان در بخش صنعت نیز محقق شود، درآمد حاصل از آن در بخش صادرات به مراتب بیشتر خواهد بود. همچنین سوخت مایع کمتری در کشور مصرف می‌شود و آلودگی هوا که نفس شهرها را در زمستان به شماره می‌اندازد نیز کنترل می‌شود.

رسیدن به این مهم عزم جدی می‌طلبد تا با سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها و صنایع و افزایش راندمان به جای افزایش تولید فرآورده‌های نفتی در کشور که هزینه‌ای به مراتب کمتر نیاز دارد، علاوه بر حفظ محیط زیست، درآمدهای ارزی بیشتری برای کشور ایجاد شود.