به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "،   براساس قوانین بودجه در سال های اخیر، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ملی گاز ایران به ترتیب بیشترین سهم را از مجموع منابع و مصارف شرکت‌های دولتی داشته اند و حتی سهم دو شرکت اول، بیش از 50 درصد کل منابع و مصارف این شرکت‌هاست.
در قالب پرونده «رونمایی از تاریکخانه شرکت های دولتی» در دو هفته اخیر، به بررسی صورت های مالی این سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت پرداختیم. در این گزارش هم قصد داریم با توجه به این صورت های مالی، 3 واقعیت مهم درباره بودجه این سه شرکت مهم دولتی که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، مطرح کنیم:

*54 درصد منابع شرکت‌های دولتی ناشی از ارقام حسابداری سه شرکت اصلی وزارت نفت است
  برخی از ارقام مندرج در درآمدها و هزینه های شرکت های دولتی، ارقام حسابداری (غیرواقعی) هستند. ارقام حسابداری یعنی مبالغی که در عمل جزو درآمدهای حاصل شده این شرکت نیستند و همچنین توسط این شرکت خرج نمی شوند یعنی دارای ماهیت هزینه و درآمد واقعی نیستند.
ارقام حسابداری نقش مهمی در درآمدها و هزینه های سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت دارند زیرا:
الف- بخاطر درج سهم دولت از درآمد فروش داخلی و صادرات نفت و میعانات گازی جزو درآمدهای شرکت ملی نفت ایران و احتساب مجدد این رقم جزو هزینه های این شرکت، بخش اعظم درآمدها و هزینه های شرکت ملی نفت ایران به صورت حسابداری (غیرواقعی) است.
ب- بخاطر درج سهم دولت و صندوق توسعه ملی از درآمد «خالص» صادرات گاز جزو درآمدهای شرکت ملی گاز ایران و احتساب مجدد این رقم جزو هزینه های این شرکت، بخش قابل توجهی از درآمدها و هزینه های شرکت ملی گاز ایران به صورت حسابداری (غیرواقعی) است
ج- بخاطر نقش واسطه گری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران یعنی خرید نفت خام و میعانات گازی از شرکت ملی نفت ایران و فروش آنها به شرکت های پالایش نفت، بخش اعظم درآمدها و هزینه های شرکت ملی پالایش و پخش به صورت حسابداری (غیرواقعی) است.

براساس جدول فوق، حدود 720.5 هزار میلیارد تومان منابع و مصارف سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت بزرگنمایی شده اند.
از سوی دیگر، براساس گزارش دیوان محاسبات کل کشور درباره بودجه شرکت‌های دولتی که 26 آذرماه پارسال در صحن علنی مجلس شورای اسلامی ارائه شد، مجموع منابع محقق شده شرکت‌های دولتی در سال 97، بالغ بر 1024 هزار و 831 میلیارد تومان بوده که حدود 864 هزار و 224 میلیارد تومان از این منابع، از محل درآمدهای این شرکت‌ها محقق شده است.
برای اینکه رقم واقعی بودجه شرکت های دولتی را محاسبه کنیم، باید ارقام دوبار منظور را از رقم 720 هزار و 555 میلیارد تومانی ارقام حسابداری مندرج در منابع و مصارف سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت کسر کنیم. براساس پیوست 3 قانون بودجه 97، ارقام دوبار منظور شده شرکتهای نفتی رقمی بالغ بر 124 هزار و 897 میلیارد تومان و ارقام دوبار منظور شده شرکت های پالایش و پخش حدود 39 هزار و 269 میلیارد تومان بوده است. در نتیجه، با کسر 164 هزار و 166 میلیارد تومان ارقام دوبار منظور، مجموع ارقام حسابداری منعکس شده در بودجه سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت، رقمی بالغ بر 556 هزار و 389 میلیارد تومان بوده است.

در نتیجه، 64.3 درصد از مجموع درآمدهای شرکت‌های دولتی در سال 97 و همچنین 54.3 از مجموع منابع این شرکت ها در این سال بخاطر ارقام حسابداری (غیرواقعی) مندرج در بخش درآمدهای شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران بوده است.
توجه به این موضوع نشان می دهد این تصور که بودجه شرکت‌های دولتی، 2 تا 3 برابر منابع عمومی است، تصور دقیقی نیست و با واقعیت فاصله دارد.

*علت اصلی تفاوت چشمگیر بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت‌های دولتی
 تفاوت چشمگیری بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در سال 97 وجود داشته که جزئیات آن در جدول زیر آمده است:

با توجه به جدول فوق، میزان تحقق درآمدهای سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت در مقایسه با بودجه مصوب آنها، حدود 177 درصد بوده است (رقمی بالغ بر 351 هزار و 84 میلیارد تومان).
همچنین براساس گزارش دیوان محاسبات کل کشور درباره بودجه شرکت‌های دولتی که به آن اشاره شد، مجموع منابع پیش بینی شده برای شرکت‌های دولتی در قانون بودجه سال 97 که جزئیات آن در قالب پیوست 3 این قانون آمده است، 839 هزار و 125 میلیارد تومان بوده ولی مجموع منابع محقق شده این شرکت‌ها در سال مذکور، حدود 1024 هزار و 831 میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر، میزان تحقق منابع شرکت‌های دولتی در مقایسه با بودجه مصوب آنها، حدود 122 درصد بوده است (رقمی بالغ بر 185 هزار و 706 میلیارد تومان).
ارقام فوق به خوبی نشان می دهد مهمترین دلیل وجود تفاوت چشمگیر بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت‌های دولتی، پیش‌بینی درآمدهای شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران بدون دقت لازم بوده است.

*محاسبه سهم شرکت ها از درآمدهای صادرات نفت و گاز با ارز نیمایی
علاوه بر نکات فوق، نکته مهم دیگری که در صورت های مالی سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت وجود دارد، محاسبه درآمدهای ارزی این شرکتها براساس ارز نیمایی است. به عبارت دیگر، در حالی که سهم دولت از درآمدهای ناشی از صادرات نفت و گاز در بودجه عمومی با ارز 4200 تومانی محاسبه شده است، سهم شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران از این درآمدها، با ارز نیمایی محاسبه می شود. همین امر، یکی دیگر از دلایلی است که نشان می دهد مقایسه بودجه عمومی و بودجه شرکت های دولتی و جمع کردن این ارقام، فاقد وجاهت است.
 

منبع: فارس