۰
plusresetminus
تاریخ انتشارشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۷ - ۱۶:۱۹
کد مطلب : ۸۷۵۲۳
به مناسبت ۵ خرداد سالروز کشف نفت در مسجدسلیمان ؛

الزامات سرآمدی صنعت در آستانه یکصد و ده سالگی نفت

بیژن عالی پور- مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیزجنوب
۵ خرداد ۱۳۹۷ مصادف است با آغاز یکصد و ده سالگی صنعت نفت ایران؛ در چنین روزی نخستین چاه خاورمیانه در میدان نفتون مسجدسلیمان به نفت رسید و به نوعی مهمترین رویداد اقتصادی جهان در منطقه غرب آسیا را رقم زد.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، اهمیت پیدایش نفت در ایران  به عنوان یک نقطه عطف تا بدانجاست که بر مبنای آن می شود تاریخ کشور ما  را  به عصر قبل و بعد از نفت تقسیم و تعیین نمود. هرچند که زمامداران آن زمان چندان که باید پی به اهمیت این مهم نبرده و تا پایان عصر قاجار نگاه حاکمان رفاه طلب به خوزستان، صرفا! از منظر بدی آب و هوا و بی توجهی به منابع عظیم طبیعی و معدنی بود که دست استعمار انگلیس را برای غارت هرچه بیشتر باز می گذاشت. در دوره پهلوی نیز به سبب اعتماد بیش از حد به بیگانگان و سپردن عنان اختیار نفت به کنسرسیوم های نفتی این غفلت تاریخی تا حد زیادی ادامه یافت و دست بیگانگان برای هرگونه تصمیم گیری در حوزه استخراج ، تصفیه و صادرات نفت باز بود و متناسب با مصالح هفت خواهران نفتی صنعت بظاهر ملی شده ایران راهبری می شد. طلوع انقلاب اسلامی مصادف است با افول کنسرسیوم و پایان کار شرکت های چند ملیتی خارجی از ایران، از این تاریخ عهده داری اداره امور صنعت تماماً به دست توانمند نیروهای ایرانی بوده که بی تردید مسئولیت ما را در قبال کم و کیف آن دو چندان کرده است. اکنون با گذشت یکصد و ده سال از عمر صنعت، و حدود 40 سال از خروج خارجی‌ها این صنعت با فرصت‌ها و چالش‌های بسیاری مواجه است که غفلت و بی توجهی به آنها ممکن است نسل ما را در نگاه آیندگان مقصر و سهل انگار جلوه دهد. اکنون پنجمین نسل از کارگزاران صنعت نفت در حساس‌ترین مقطع تاریخی کشور عهده دار اداره صنعتی هستند که از یک سو با تحریم‌های گسترده امریکا ( و پیروی پنهان و آشکار اقمار اروپایی اش) و از سوی دیگر با رقبایی در بازار بین‌المللی نفت مواجه‌اند که از هر فرصتی برای حذف و حتی دشمنی با کشور ما دریغ نمی‌کنند. اگر ورود یک رقیب جدید یعنی تولید نفت از منابع نامتعارف نظیر نفت شیل را هم به این موانع و چالش‌ها بیفزاییم بخوبی متوجه خواهیم شد که شرایط کنونی تولید و صدور نفت حداقل برای ما با هیچ یک از مقاطع تاریخی گذشته شبیه نیست. بنابراین تمامی تصمیم سازان و دست اندرکاران مستقیم و غیر مستقیم صنعت نفت، باید ضمن درس آموزی از  تجارب و تاریخ پر فراز و نشیب گذشته، و با تحلیلی درست از شرایط و اوضاع بشدت متلاطم جهان امروز ، در تداوم توسعه و استمرار و پویایی صنعت نفت بکوشند و از تصمیماتی که آسیبی متوجه کلیت صنعت چه بخش‌های سرمایه گذاری و سخت افزاری و چه حوزه های نرم افزاری و نیروی انسانی نماید، بشدت احتراز و پرهیز نمایند. از طرفی صنعت نفت به درست یا غلط همچنان مهمترین مزیت اقتصادی بالفعل ایران در عرصه  بین المللی است که علاوه بر سود آوری تجاری به حفظ جایگاه و نقش آفرینی ایران در میان  ملل و دول جهان کمک می‌کند. مجموع ذخایر نفت و گاز ایران به گواه مطالعات دقیق مهندسی ، مقام نخست را در جهان داشته و از حیث گاز نیز جایگاه اول جهان در اختیار کشور ماست. کسانی که با شیوه‌های توسعه تجارت و زمینه‌های سرمایه گذاری آشنایی دارند، بخوبی واقف اند که با استفاده درست از یک چنین مزیتی، تا چه حد می‌توان به جلب سرمایه و توسعه سایر زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی کشور کمک نمود و به اهداف بلند اقتصادی کشور جامه عمل پوشاند. مشاهده وضعیت توسعه صنعت نفت در برخی کشورها که سهم اندکی از ذخایر نفتی را داشته اما با ایجاد زنجیره ارزش و صدور تکنولوژی جایگاهی برتر در بازار تجارت و کسب و کار متکی به نفت دارند، بیانگر غفلت از پتانسیل ارزشمندی است که در یکصد و اند سال گذشته در اختیار ما بوده است و حداقل برای 70 سال آینده نیز به قوت خود باقی است. علاوه بر این دارایی نهفته در زیر زمین ، کشور ما از حیث انباشت تجربه و سرمایه انسانی کارآمد، متخصص و با انگیزه نیز حرف بسیار برای گفتن دارد. نگاهی به وضعیت نیروی متخصص شاغل در این صنعت نشان می دهد   که سطح دانش و تجربه بخشی مهم از آنان در تراز بین‌المللی با بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان قابل قیاس است. در این بین شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به عنوان خاستگاه صنعت نفت و پیشگام و پیشتاز تولید نفت خام کشور، گنجینه دانش و مهد تجربه آموزی و تربیت مدیران و کارشناسانی است که این صنعت را در عبور از کوره های سخت گذر جنگ و تحریم هدایت و راهبری نموده و تجربه 40 سال تولید پایدار و صیانتی از میادین نفت و گاز را در کارنامه درخشان خود دارند. در کنار این مزیت ها،  بخش خصوصی توانمند داخلی نیز حضور و قابلیتی کم نظیر دارد؛ که هم از حیث تأمین خدمات و اجرای پروژه های بزرگ و از هم به لحاظ طراحی و تولید کالا و تجهیزات پیشرفته،  توان کار و رقابت در فضای بین‌المللی را دارند. بی تردید طی دهه های اخیر که دامنه تحریم‌های بین‌المللی به تدریج عمده بخش های صنعت نفت را در برگرفته و مخصوصاً بخش بالادستی را نشانه رفته، این بخش خصوصی و سازندگان توانمند ایرانی بوده‌اند که لوازم و اسباب ادامه کار و استمرار تولید را فراهم آورده و در نقش بازوی دوم این صنعت عمل نموده‌اند. دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی سومین عنصر اثر گذار و همکار با انگیزه صنعت نفت در این مدت بخصوص دو دهه اخیر به شمار می آیند. ایجاد دانشکده های مرتبط با صنعت نفت، توسعه تحقیقات در بخش های بالادستی و پایین دستی، ورود به عرصه های پژوهشی مرتبط با کیفیت افزایی تولید، افزایش ضریب بازیافت و طراحی و ساخت پیچیده‌ترین تجهیزات مورد نیاز صنعت نظیر مته‌ها ، سیستم‌های نمکزدایی نفت خام و تلمبه های درون چاهی تنها بخشی از نتایج درخشان همکاری بخش خصوصی، دانشگاه و صنعت است که بی هیچ گونه اغراق مناطق نفتخیز جنوب نقش راهگشا و آغازگر و هدایت کننده این همکاری ها را داشته است. ما به خود می بالیم که در یکصد و دهمین سالگرد آغاز به کار صنعت نفت ایران، بزرگترین میادین و پیچیده‌ترین امور مرتبط با تولید را با اتکای به توان داخلی و با راهبری و نظارت نیروهای ایرانی به انجام رسانده و این صنعت را  با لحاظ الزامات "ملی" اداره می‌کنیم. در عین حال از ضرورت تعامل و مراوده علمی با جهان نیز غافل نبوده، ضمن به اشتراک نهادن دستاوردهای درون زای علمی، از آخرین پیشرفت‌های تکنولوژی بویژه در حوزه های ازدیاد برداشت و شیوه های نوین حفاری نیز بهره خواهیم برد. بر این اساس این شرکت مصمم است تا در قالب قراردادهایی که حافظ منافع طرفین و متضمن استقلال کشور باشد با شرکت‌های صاحب نام بین‌المللی همکاری نموده و برای افزایش کمیت و کیفیت تولید از مخازن و میادین نفتی مشارکت نماید. در این راستا طی دو سال گذشته بستن تفاهمنامه‌های متعدد با شرکت‌های داخلی و خارجی، گرفتن پیشنهادها و نهایتاً انعقاد قرارداد با مناسب‌ترین شرایط در دستور کار این شرکت قرار گرفته و توسط تیمی از نیروهای کارآزموده فنی پیگیری می شود. انعقاد نخستین توافقنامه با کنسرسیوم پرگس در اواخر اردیبهشت 1397 در راستای انجام این مهم بود که پس از تبدیل به قرارداد، ضمن جلب سرمایه لازم برای توسعه و اجرای پروژه جامع ازدیاد برداشت در میدان نفتی کرنج، نوسازی و روزآمدی تأسیسات فرآورشی، تولید نفت این میدان از 127 هزار بشکه فعلی به 200 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. در کنار همه این مزیت ها، تلاش ها و تکاپوها برای حفظ سرآمدی از یک نکته دیگر نیز غفلت نکرده ایم و آن حوزه مسئولیت های اجتماعی است؛ نفت ایران برحسب اتفاق یا به دلیل طبیعت این ماده ارزشمند، عمدتاً در مناطقی توسعه نایافته و یا کمتر توسعه یافته کشف و استخراج می شود. این موضوع سبب شده تا این صنعت از همان ابتدای تأسیس فراتر از یک سازمان صرفاً تجاری عمل کند و ابتدا برای فراهم نمودن امکان استمرار کار خود و در ادامه به عنوان یک تعهد اجتماعی، کمک ها و امکانات گسترده‌ای به مناطق پیرامونی ارائه دهد. رویش صنعت شهرهایی در مناطق مسجدسلیمان، آبادان، هفتکل، آغاجاری، گچساران، ماهشهر و خارک در دهه های اولیه کشف نفت ، مصادیقی روشن از تمدنی است که به سبب پیدایش این صنعت در محروم ترین نقاط ایران ایجاد شده و در دوره خود از پیشرفته ترین امکانات رفاهی برخوردار بوده است.   فارغ از دیدگاه ها و نقطه نظرات مثبت و منفی در زمینه نعمت یا نقمت بودن نفت و تأثیرات مثبت یا منفی آن بر جنبه ها و شئونات مختلف اجتماعی، در یک قرن گذشته صنعت نفت مبدع و مبتکر بسیاری از تحولات اساسی در شیوه و سبک زندگی ساکنان مناطق نفت خیز بوده است؛ شهرسازی به سبک مدرن، ایجاد بیمارستان و مراکز درمانی، باشگاه ها و مجتمع های ورزشی، راه های دسترسی، پل ها و توسعه صنعت حمل نقل، ایجاد زیر ساخت‌های ارتباطی و از همه مهم تر ایجاد شغل و تعریف ساز وکارهای توانمند سازی و توسعه منابع انسانی مهم ترین دستاورد صنعت نفت در زمینه گره گشایی از مشکلات ریز و درشت کشور در مناطق محروم بوده است. نفت به عنوان یک سازمان صاحب سبک، با برخورداری از نظام مدیریتی خاص، دیسیپلین اداری و ساختاری سامان یافته و منظم نماد دانایی و توانایی در ایران بوده است. از حیث فرهنگ و پرنسیپ اداری این صنعت ویژگی ها و برجستگی های خاصی در فرهنگ اداری ایران پدید آورده است که به واسطه آن نیروهای شاغل در این صنعت از سایر افراد جامعه قابل تمایز و تفکیک بوده اند. این تمایز نه صرفاً از حیث برخورداری مالی بلکه به لحاظ توسعه فردی و معنوی ، افزایش مهارت و ارتقای دانش، خبرگی و پختگی آنان در مراودات و تعاملات اجتماعی بوده و از این حیث هم صنعت نفت زمینه ساز تحولات اساسی در شیوه و سبک زندگی و توسعه یافتگی فرهنگی در این مناطق بوده است. امروزه انتظارات مردم از نقش شرکت نفت در جامعه تغییر کرده است و همانگونه که سازمان‌های تجاری مجبور شده اند با تقاضای روزافزون برای مسؤولیتی فراتر از مسؤولیت اندک سودآوری هماهنگ شوند، شرکت نفت نیز سازوکارها و ساختارهای جدیدی برای پاسخگویی به خواست جامعه تدارک دیده است. در سطح وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران تشکیلات منظم و منسجمی به بررسی و اجرای طرح های مرتبط با توسعه و آبادانی مناطق پیرامونی تاسیسات مبادرت می ورزد و در سطح شرکت ها تعاملات میان نفت و سازمان های دولتی و نهادهای اجتماعی به نحوی چشمگیر گسترش یافته، در حوزه مناطق نفتخیز جنوب به جرأت می توان گفت کمتر رویداد مهمی در زمینه های اجتماعی ، فرهنگی ، زیست محیطی و توسعه پایدار به وقوع می پیوندد که نفت در آن مشارکت یا همراهی نداشته باشد. نگاهی به کارنامه چهارساله این شرکت در زمینه کمک به توسعه زیر ساخت های آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و زیست محیطی بیانگر این واقعیت است. از طرفی در درون سیستم و داخل صنعت نفت نیز طرح ها و پروژه های مهم و کلیدی با لحاظ و اولویت محیط زیست و مسئولیت‌های اجتماعی تعریف و اجرا می شوند؛ مصداق این مدعا آخرین پروژه های افتتاح شده در زمینه جمع‌آوری گازهای فلر است که دقیقاً مبتنی بر اصل استمرار تولید توام با حفظ سلامت ساکنان مناطق پیرامونی تعریف و اجرا گردیده است. گفته می شود جامعه دیگر هزینه‌های اجتماعی جستجوی تک منظوره رشد اقتصادی، مانند آلودگی و محصولات مضر و محیط کاری خطرناک را تحمل نمی‌کند. از این حیث نیز صنعت نفت اگر نگوییم سنگ تمام نهاده است ، می توان ادعا نمود تا حد امکان تلاش خود را مصروف این امر نموده به نحوی که در بدترین شرایط مالی و نقدینگی از اولویت برنامه های زیست محیطی خود نکاسته و با پیگیری و اجرای ده ها طرح و پروژه کلیدی مرتبط با جمع آوری گازهای همراه، ثابت کرده است به مسئولیت خود در قبال اجتماع،  فراتر از مسؤولیت قراردادی و سنتی تولید و سودآوری پایبند است و افزون بر این در برخی زمینه ها ورود صنعت نفت برای حل مشکلات حاد اجتماعی در حالی صورت می گیرد که این مشکلات ناشی از کم کاری یا نارسایی دیگر مؤسسات، سازمان ها و یا نهادهای ذی ربط بوده است. با امید به تداوم پیشرفت و تعالی کشور عزیز و صنعت عظیم نفت در سالی که به فرموده مقام معظم رهبری سال حمایت از کالای‌داخلی نامیده شده است، شرکت ملی مناطق نفتخیزجنوب امیدوار و مصمم است که علاوه بر تأمین کلیه نیازمندی‌های خود از منابع داخلی، با تقویت و ایجاد اعتماد به نفس در شرکت های صاحب نام ایرانی انگیزه و علاقه آنها برای پیمودن راه های طی نشده و حتی حضور در عرصه های بین المللی نفت و انرژی را فراهم نماید و در راستای این نگاه گام بردارد که نفت صرفاً یک محصول و کالای خام برای فروش و تامین ارز نیست بلکه بستر، زمینه و امکان خاصی است که به واسطه آن می توان شاهد شکوفایی بسیاری از کسب و کارها، ایجاد و توسعه بنگاه های اقتصادی و رونق مراکز علمی و فناوری شد. به امید آن روز
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی