استراتژی جامع همکاریهای اقتصادی و انرژی ایران با آمریکای لاتین

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، آمریکای لاتین، با 21 میلیون کیلومتر مربع وسعت و 638 میلیون نفر جمعیت با 5.3 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی، 32 کشور را در بر می گیرد. با روی کار آمدن دولت یازدهم، آمریکای لاتین بنا به دلایل مختلف از اولویت دستور کار سیاست خارجی کشور خارج شد، در حالیکه تثبیت حضور ایران در این منطقه، می تواند مزایای استراتژیک عمده ای دربرداشته باشد. روند چپگرایی در این منطقه باعث شد تا مولفه های سیاست خارجی کشورهای این منطقه با مولفه های سیاست خارجی کشورمان، همخوانی و همپوشانی داشته باشد و روابط گسترش یابد. لذا از آنجا که سنگ بنای گسترش این روابط در دولت اصلاحات گذاشته شده و به دنبال آن هزینه هایی زیادی هم انجام شد هکه در آینده به بار خواهد نشست، و با توجه به ابهام و ناامیدی از فرجام برجام، دولت دوازدهم، هم اکنون ضرورت توجه به این منطقه را دریافته است. دلایل اصلی نگاه ایران به منطقه آمریکای لاتین و حضور در آن در سه دلیل می تواند خلاصه شود: 1- حکومتهای چپگرای مخالف آمریکا، 2- روابط اقتصادی و تجاری،3- دیپلماسی عمومی و دینی. حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای آمریکای لاتین در سال 2013 حدود 4 میلیارد دلار بود و هم اینک تراز تجاری به نفع کشورهای این منطقه مثبت است. برای گسترش همکاریها، ظرفیتهای فوق العاده ای با توجه به برخورداری این کشورها از منابع نفت و گاز، معدن، صنعت و کشاورزی وجود دارد که با افزودن فرصتهای تجاری و سرمایه گذاری، می توانند مکمل اقتصادهای یکدیگر شوند. همچنین ظرفیتهای گسترده ای برای حضور شرکتهای صادرکننده خدمات فنی و مهندسی و صادرات فرآورده های پتروشیمی وجود دارد. شایان ذکر است برخی از کشورهای این منطقه همچون ونزوئلا و اکوادور عضو اوپک بوده و برخی دیگر همچون ونزوئلا، ترینیداد و وتوباگو، بولیوی و پرو عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز هستند. ایران می تواند بنا به موقعیت ژئواستراتزیک خود به عنوان دروازه ورود به آسیای مرکزی و قفقاز در راستای ترانزیت و سرمایه گذاری در مناطق آزاد تجاری-صنعتی، نقش مهمی در متنوع سازی روابط تجاری با کشورهای آمریکای لاتین و همکاریهای بلوکی بین اکو و مرکوسور ایفا بکند. در توسعه بازارهای صادراتی و متنوع سازی بازارهای وارداتی ایران، تاسیس دفاتر تجاری، ایجاد و فعالتر کردن اتاقهای بازرگانی، تاسیس خطوط کشتیرانی مشترک و فعال کردن کشتیرانی ایران در این منطقه، برقراری خطوط پروازی مستقیم باری و مسافری، تاسیس بانک و صندوق مشترک، تاسیس شرکتهای مشترک در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی، همکاری آلبا و مرکوسور با اکو، می تواند پیگیری و اجرایی بشود. امروزه، روندهای «منطقه گرایی، جهانی شدن و ملی گرایی» به عنوان نیروهای همگرا کننده، واگرا کننده و حتی هم پوشاننده مورد توجه قرار می گیرند و آمریکای لاتین می تواند فرصت تعادل بخشی بین سه حوزه فوق را در اختیار ایران قرار دهد. برای بی اثرسازی سیاستهای ضد ایرانی آمریکا و اسرائیل در این منطقه، حضور هرچه بیشتر در ترتیبات اقتصادی با نگاه جنوب-جنوب، و جایگاه عرب تبارهای این منطقه در سیاست و اقتصاد کشورهای این منطقه، می تواند نقش مهمی در دیپلماسی عمومی و رسمی و شکل گیری یک لابی داشته باشد. در مجموع توسعه همه جانبه روابط با کشورهای آمریکای لاتین در همه حوزه ها، باید جزو راهبردهای اساسی دولت ج.ا.ا. در عرصه سیاست خارجی باشد، چون این دولتها می روند و عوض می شوند و این روابط اقتصادی و فرهنگی است که میان ملتها باقی می ماند و باید کوشید تا دولتهای جانشین، حافظ این روابط باشند و آن را گسترش دهند. اما نکته مهمی که نباید از آن غافل شد، اینست که بیشتر کشورهای این منطقه دارای روابط اقتصادی قوی با ایالات متحده هستند به گونه ای که از یک سوم تا بیش از نیمی از مبادلات تجاری خود را با آمریکا انجام می دهند و لزوماً دشمن آمریکا نیستند و نباید اینگونه وابستگیهای متقابل را نادیده بگیریم و دیگر اینکه ضد آمریکایی بودن نمی تواند به تنهایی دلیل استراتژیک برای نزدیکی و انجام هزینه های سنگین در این منطقه باشد. در واقع باید ملاحظات اقتصادی، دیپلماتیک، امنیتی، تجاری، فرهنگی و... در کنار ملاک آمریکا ستیزی با هم جمع شود. با توجه به موارد فوق، ضرورت تدوین استراتژی جامع سیاست خارجی ج.ا.ا. در قبال آمریکای لاتین برای سنجش و ارزیابی فرصتها و تهدیدها، بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می رسد. *دکترای روابط بین الملل