۰
۲
plusresetminus
تاریخ انتشاريکشنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۶ - ۲۰:۳۵
کد مطلب : ۷۴۳۸۰

مروری بر نظامنامه REACH و الزامات آن برای صادرات محصولات پتروشیمیایی به اتحادیه اروپا

ساسان طالب نژاد، دکتری مهندسی پلیمر- کارشناس صنعت پتروشیمی
اتحادیه اروپا به منظور اطمینان از مدیریت و کنترل مخاطرات و احتمالات آسیب زا برای سلامتی و ایمنی انسان و محیط زیست که می تواند در مراحل تولید، واردات و حتی استفاده از مواد شیمیایی بروز کنند نظامنامه ای تحت عنوان REACH تدوین نموده است که تولید کنندگان، وارد کنندگان، مصرف کنندگان و یا توزیع کنندگان مواد شیمیایی و پتروشیمیایی مسوول حصول اطمینان از مطابقت ان با مقررات نظامنامه می باشند.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،  از ابتدای سال 2006 میلادی پیش نویس مجموعه مقررات جدید در این زمینه در رابطه به محصولات ساخته شده یا وارد شده به اتحادیه اروپا مورد توافق کلیه کشورهای این اتحادیه قرار گرفت و مقدمات اجرایی شدن این مقررات از ژوئن 2008 آغاز شد. واژه REACH از کلمات REGISTERATION یا ثبت، EVALUATION یا ارزیابی، AUTORIZATION یا صدور مجوز و CHEMICALS یا مواد شیمیایی تشکیل شده است. بدان معنا که تولید کنندگان مواد شیمیایی یا نمایندگان انحصاری آنها موظفند خواص شیمیایی، کاربردها، جابجایی ایمن و در برخی موارد آزمایش این گونه مواد را گردآوری و گزارش نمایند. همچنین ریسک های ناشی از مصرف مواد شیمیایی ارزیابی و طریقه ایمن مصرف مواد شیمیایی خطرناک به صورت کامل تشریح شود. بدین طریق مواد شیمیایی خطرناک فقط پس از تصویب و صدور مجوز توسط آژانس شیمیایی اروپا ECHA قابل استفاده خواهند بود. اهداف اتحادیه اروپا از این نظامنامه افزایش ایمنی و سلامتی افراد، حفاظت از محیط زیست، افزایش رشد توان رقابتی صنعت اروپا و یکسان سازی و یکپارچگی  مقررات بوده است. کاربرد REACH تنها به مواد شیمیایی مورد استفاده در در صنایع محدود نبوده بلکه در مواردی که در زندگی روزانه نیز استفاده می شود همچون تمیز کنندها، رنگها، وسایل الکتریکی و لباس ها هم ارتباط دارد. اتحادیه اروپا اهداف نظامنامه REACH را افزایش ایمنی و سلامتی افراد و حفاظت از محیط زیست اروپا، صیانت و رشد توان رقابتی صنعت اروپا، ممانعت از گسیختگی و چندگانگی بازار داخلی اروپا، شفاف سازی و رفع ابهامات مقرراتی، ائتلاف و یکپارچگی با شرایط و وضع بین المللی و مطابقت با تعهدات بین المللی اروپا در قبال سازمان تجارت جهانی WTO دانسته است.  بر اساس مصوبات اتحادیه اروپا، هر شرکت تولید کننده، وارد کننده، مصرف کننده یا توزیع کننده مواد، ترکیبات یا کالاهای شیمیایی مسوول حصول اطمینان از انطباق با نظامنامه REACH است. بنابر این این قانون کلیه تولید کنندگان، عرضه کنندگان، توزیع کنندگان، مصرف کنندگان مواد شیمیایی و نیز شرکت ها و موسسات که محصولات خود را به اتحادیه اروپا صادر می کنند در بر می گیرد. تولید کنندگان و وارد کنندگان مواد شیمیایی باید آمار دقیقی از مواد تولید شده و وارد شده را اریه کنند و هیچ شرکتی حق تولید و یا بازاریابی مواد ثبت نشده را ندارد. استفاده کنندگان ترکیبات شیمیایی حتی برای استفاده  از کالاهایی که به شکل خام است می بایست مواد مورد استفاده خود را ثبت کنند. تمامی مواد وارداتی و تولید شده با حجم بالاتر از یک تن در سال که در چارچوب اهداف REACH تعریف می شوند مشمول مقررات بوده و الزام ثبت در مورد آنها وجود دارد. استعمال مواد خطرناک ممکن است نیاز به اخذ مجوز های خاص داشته باشد. در عین حال حال ممکن است نسبت به تولید و استفاده از این مواد سخت گیری هایی اعمال گردد. از جمله این مواد می توان به مونو اتانول آمین یا MEA در خانواده اتانول آمین ها اشاره نمود که به علت قلیاییت بیشتر در مقایسه با دیگر همولوگ ها تحت مقررات شدید تری همچون COMMUNITY ROLLING ACTION PLAN (CORAP) هم قرار دارد که یک دوره پایش سه ساله را شامل می شود. در آن زمان که اصول نظامنامه REACH در اتحادیه اروپا تصویب شد حدود 40 دستورالعمل قبلی مربوط با قوانین مواد شیمیایی تغییر یافت. این دستورالعمل ها بیشتر در حوزه مقررات مربوط به ارزیابی و کنترل خطرات ناشی از مواد شیمیایی، تدوین اصول و مبانی ارزیابی و تشخیص خطرات انسانی و محیط زیست ناشی از مواد شیمیایی، گمانه زنی ها برای مقررات و دستورالعمل ها در ارتباط با اعمال محدودیت و ممنوعیت بازاریابی و استفاده از مواد شیمیایی خطر ناک و نهایتا گرداوری، تدوین و آرایش و تنظیم جزییات برای سیستم های اطلاعاتی خاص در ارتباط با خطرات تهیه و آماده سازی مواد بود. الزامات REACH از ابتدای ژوئن 2008 اجرا شد و بر این اساس آژانش مواد شیمیایی اروپا یا ECHA از سال 2008 اقدام به پیش ثبت نام و ثبت نام انواع محصولات نمود.  در جدول بندی زمانی که در آن تاریخ توسط ECHA ارایه شد اذعان شد باید کلیه محصولات وارداتی به اتحادیه اروپا تا نوامبر 2008 باید پیش ثبت نام یا PRE REGISTER شده و محصولات با تناژ بالاتر از 1000 تن ورودی به اتحادیه یا با درجه مخاطرات شدید باید تا پایان سال 2010 ثبت نام شوند. همچنین کلیه محصولات وارداتی به اتحادیه اروپا با تناژ بیش از 1 تن هم می بایست تا پایان سال 2018 نسبت به پیاده سازی این الزامات اقدام نموده و در آژانس شیمیایی اروپا ثبت نام شوند. پیش ثبت نام و ثبت نام محصولات برای هر شرکت خارج از محدوده اتحادیه اروپا می بایست از طریق یک شرکت معتبر در اتحادیه اروپا که به عنوان ONLY REPRESANTATIVE یا اختصارا ORدر موضوع نظامنامه REACH انتخاب شده صورت پذیرد. از جمله شرکت های معتبر در این زمینه  که می توانند به عنوان OR انتخاب شوند می توان به شرکت های CHEMSERVICE و B-LANDS CONSULTING اشاره نمود. اهمیت این موضوعثبت در نظامنامه REACH در آن زمان که هنوز تحریم های ظالمانه استکبار جهانی علیه ایران تدوین نشده بود و پتروشیمی های ایران بخش قابل توجهی ازتولیدات خود را به بازار اروپا اختصاص داده بودند به حدی بود که شرکت ملی صنایع پتروشیمی به منظور وحدت رویه و حفظ یکپارچگی سیستم صادرات  و همچنین کاهش هزینه های مترتب اقدام به تشکیل شورای راهبری REACH و کمیته های عالی اجرایی نمود. لذا پتروشیمی ها یا به کمک شرکت بازرگانی پتروشیمی یا بوسیله انتخاب نماینده به صورت مستقل اقدام به ثبت نام محصولات منتخب خود در نظامنامه REACH نمودند. متاسفانه با اعمال تحریم ها و تقریبا غیر ممکن شدن صادرات محصولات پتروشیمی به اروپا بحث نظامنامه REACH به فراموشی سپرده شد و برخی شرکت ها که در مرحله پیش ثبت نام بودند متوقف شدند. با شروع دوره پسا برجام و برقرار شدن امکان صادرات به اتحادیه اروپا این بحث رونق گرفت و شرکت های پتروشیمی قدیمی نسبت به تکمیل فرایند ثبت نام و شرکت های جدید هم نسبت به شروع فرایند ثبت نام اقدام نموده اند. نکته جالب در مورد گواهی REACHبویژه در رابطه با محصولات پتروشیمیایی آن است که برای هر محصول خاص باید شرکت تامین کننده مواد شیمیایی دخیل در تولید مثل انواع نگهدارنده ها، آنتی اکسیدانت ها، کاتالیست ها و ... خود باید در نظامنامه REACH ثبت نام شده باشند. مثلا اگر جهت تولید پلی اتیلن که تنها زیر 1000PPM در آن کلسیم استئارات استفاده می شود از کلسیم استئاراتی استفاده شده باشد که فاقد گواهی REACH است خود به خود محصول نهایی پلی اتیلن هم مشمول نظامنامه REACH نخواهد بود حتی اگر ماده اولیه اصلی تولید آن یعنی اتیلن و بوتن 1 دارای گواهی نظامنامه REACH باشند. لذا در بخش تدارکات شرکت های پتروشیمی استعلام گواهی REACH از تامین کنندگان صورت می پذیرد. هزینه ثبت نام در نظامنامه REACH برای محصول شیمیایی برای تناژ بالاتر از 1000 تن در سال حداقل حدود 30 هزار یورو است  که شامل هزینه دریافتی نمایندگی OR ، هزینه دریافتی ECHA و  استفاده از (LETTER OF ACCESSS) LOA توسط بخشی تحت عنوان کنسرسیوم می باشد. البته بخش عمده هزینه به هزینه دریافتی توسط آژانس شیمیایی اروپا ECHA تعلق دارد و اخذ تخفیف تنها در مذاکره با نمایندگی جهت کاهش OR FEE امکان پذیر است. معمولا ارایه خدمات نمایندگی حدود 3500 یورو به ازای هر محصول است. لازم به ذکر است برای مواد شیمیایی خطرناکتر نظیر اتانول آمین ها این هزینه کلی می تواند حتی تا 90 هزار یورو هم تزاید یابد. جهت شروع فرایند پیش ثبت نام و ثبت نام نمایندگی منتخب یا OR -که پیشتر طی یک قرارداد مسوولیت ثبت را به عهده گرفته است - شروع به تکمیل فرایند پرونده سازی یا DOSSIER می نمایند. جهت تشکیل پرونده علاوه بر ارسال برگه مشخصات و هویت ماده یا SUBSTANCE IDENTIFICATION شامل میزان خلوص و درصد کلیه ناخاصی ها تا 100% و MSDS محصول، ترکیب اجزاء تشکیل دهنده و ارایه نام شرکت های تامین کننده مواد شیمیایی و کاتالیست که خود دارای نظامنامه REACH می باشد، باید آنالیز جامعی از مواد شیمیایی متشکله اصلی هم ارایه شود. این آزمایشات برحسب نوع ماده عموما شامل طیف سنجی های UV-VIS و IR و NMR و کروماتوگرافی های GC و HPLC می باشد. هر طیف باید شامل شرایط به کار رفته و یک تفسیر مختصر باشد. همچنین روش آزمون به همراه کلیه جزییات مورد نیاز باید ذکر شود. پس از مطابقت نتایج با مشخصات مصوب توسط بخشی تحت عنوان کنسرسیوم در آژانس شیمیایی اروپا پیش ثبت نام انجام شده و نهایتا ثبت نام با اختصاص یک کد ثبت نام انحصاری یا REGISTERATION NO. پایان می پذیرد و در پایان یک بیانیه یا STATEMENT با ذکر کد ثبت نام برای تولید کننده یا درخواست کننده توسط نماینده انحصاری صادر می شود. با مراجه به سایت آژانس شیمیایی اروپا با آدرس: HTTP://ECHA.EUROPA.EU/INFORMATION-ON-CHEMICALS/REGISTERED-SUBSTANCES می توان نسبت به جست و جوی کد ثبت نامی و حصول اطمینان از صحت  آن که البته به نام نمایندگی و نه درخواست کننده موجود است اقدام نمود. پس از ثبت نام تنها نیاز به پرداخت هزینه های سالانه OR و بروز سازی پرونده سازی و یا ارایه گواهی پوشش REACH توسط نماینده می باشد که شاید سالانه حدود 5 هزار یورو را شامل شود. شرکت تولید کننده لازم است در پایان هر سال میلادی یا دوره های شش ماهه نیز میزان تناژ هر محصول صادر شده به اتحادیه اروپای را به نمایندگی خود اعلام کند تا نمایندگی یا همان OR فرایند رد گیری میزان تناژ یا VOLUME TRACKING را کامل و به ECHA گزارش نماید. چرا که ممکن است برخی محصولات زیر 1000 تن در سال یا حتی در صورت پیش ثبت نام بودن زیر 100 تن در سال ثبت شده باشند. لازم به ذکر است خریداران محصولات شیمیایی که قصد واردات محصول به اتحادیه اروپا را دارند در اکثر موارد تنها به اخذ کد ثبت نام محصول از تولید کننده جهت انجام امور ترخیص گمرکی اکتفا می کنند. اما در برخی کشورها نظیر آلمان و بریتانیا که مقررات با وسواس و دقت بیشتری پایش می گردد لازم است تولید کننده از نمایندگی خود درخواست صدرو گواهی پوشش محصول در نظامنامه REACH که اصطلاحا COVERAGE STATEMENT نامیده می شود برای خریدار نماید. در این گواهی پوشش، مشخصات خریدار یا وارد کننده در کنار تامین کننده آورده می شود. پیش بینی می شود تا پایان سال 2018 حتی از ورود محصولات پیش ثبت نامی به اتحادیه اروپا هم جلوگیری شود و تنها محصولات دارای ثبت نامی نهایی قادر به ورود به این اتحادیه باشند.a
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


مجید
مفید و سازنده
پگاه
باتشکرفراوان از مقاله پرمحتوا ، با نگارشی ساده وروان که تمامی اطلاعات لازم را به خواننده منتقل می کند.
اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی