پیش درآمدی بر قرارداد مشارکت در تولید نفت (PSC)

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، کشورهای نفت خیز برای اکتشاف و بهره برداری از منابع نفتی خود شرکتهایی که عملیات اکتشاف و بهره برداری را انجام می دهند در قالب یکی از نظامهای حقوقی زیر انتخاب می کنند: 1- نظام قراردادهای امتیازی، 2- نظام قراردادهای مشارکت در تولید، 3- نظام قرارداهای خدماتی، 4- نظام قراردادهای سرمایه گذاری مشترک. قرارداد مشارکت در تولید Production Sharing Contract –PSC نوع جدید از توافق نفتی است که بواسطه آن دوره قراردادی تازه ای در تاریخ صنعت نفت آغاز شده است. قرارداد مشارکت در تولید قراردادی است که یک همکاری بین شرکت ملی نفت و یک شرکت خارجی یا بین المللی ایجاد می نماید. به این معنی که بر اساس قرارداد مشاکت در تولید، میزبان عملیات نفتی را از طریق شرکت ملی نفت مدیریت می نماید. جامع ترین تعریف از قرارداد مشارکت در تولید بدین صورت ارائه شده که :«قرارداد مشارکت در تولید توافقی است که بر اساس آن یک یک شرکت خارجی به عنوان یک پیمانکار به دولت میزبان و یا شرکت ملی نفت آن خدمات رسانی می کند و هزینه های خود را سالانه از تولید به دست می آورد و مستحق به دریافت سهم معین بیشتری از محصولات باقیمانده به عنوان پرداخت برای ریسک اکتشاف فرض شده و خدمات توسعه ای انجام شده در صورتی که کشف تجاری وجود دارد، می باشد.» در یک قرارداد مشارکت در تولید یک شرکت نفتی خارجی یا بین المللی عملیات اکتشاف و تولید را به عنوان یک پیمانکار برای سرمایه گذاری دولتی مانند وزارت نفت و یا شرکت ملی نفت در یک منطقه خاص (منطقه قرارداد) مطابق با قوانین قرارداد، انجام می دهد. امروزه این نوع قرارداد به عنوان یک ترتیب متداول برای اکتشاف و توسعه نفت می باشد. در ربع آخر قرن بیستم اکثر کشورهای تولید کننده نفت منابع مدنی را ملی نمودند. با اینحال به طور قطع درهای اکتشاف و تولید برای شرکتهای نفتی خارجی بسته نشده بود. بر اساس قرارداد مشارکت در تولید دولت میزبان به عنوان صاحب منابع نفتی یک شرکت بین المللی را به کار می گمارد تا آن شرکت خدمات فنی و مالی برای عملیات اکتشاف و توسعه ارائه نماید. همه هزینه ها و ریسک های اکتشاف و تولید بر عهده پیمانکار خواهد بود. در موردی که اکتشاف و تولید موفق بوده و یک کشف تجاری به دست آمده باشد پیمانکار (شرکت نفتی بین المللی) حق دارد ارز یک نسبت نفت تولید که به عنوان بازیابی هزینه شناخته شده بازپرداخت شود و بیشتر به عنوان یک بازپرداخت توسعه به دست آمده پیمانکار برای سهیم شدن در باقیمانده نفت که به سود نفت مشهور است محق شناخته می شود. شرکتهای ملی نفت دارای دو نقش اساسی هستند: 1- نماینده دولت به عنوان یک مقام دولتی ( کنترل و نظارت بر عملیات نفتی، بالا بردن سهم دولت از تولید) 2- نگهداشت علاقه و بهره مستقیم در عملیات همانند شرکت (شروع از تاریخ امضای قرارداد یا شروع از تاریخ کشف تجاری). در چند دهه اخیر روند بدین صورت شده است که این دو نقش از یکدیگر جدا شده و کنترل و نظارت توسط یک نهاد صورت می گیرد که به صرت جزئی و یا کلی از شرکت ملی نفت خصوصی سازی شده است. در سال 1960 اندونزی با تصویب قانون N44 زمینه را برای قرارداد مشارکت در تولید آماده نمود. بر این اساس مالکیت و کنترل منابع ملی به دولت سپرده شد. شرکت نفت بین المللی وضعیت پیمانکاران ریسک پذیر را برعهده گرفت و دولت حافظ و مسوول مدیریت عملیات شد. در سال 1966 اولین توافقنامه مشارکت در تولید با شرکت نفتی اندونزیایی –آمریکایی مستقل به نام IIAPCO و با شرایط سود نفتی به صورت 65 درصد کشور میزبان و 35 درصد شرکت نفتی بین المللی پس از بازیابی هزینه ها منعقد شد. برمک ابراهیم زاده/ کارشناس ارشد مهندسی عمران