بهبود کارایی مصرف انرژی و سوختهای جایگزین؛عوامل محدودکننده رشد تقاضای نفت در بخش حمل و نقل

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،در سایه بهبود اقتصاد انرژی و فناوری های مرتبط، رفتارهای مصرف کنندگان در سالهای اخیر، با تغییرات شگرفی روبرو گردیده است. بدین ترتیب، کارایی حمل و نقل جاده ای با وجود افزایش تعداد خودروها، افزایش یافته است. امروزه، ما شاهد ارائه فناوریهای پیشرو متفاوت و جذابی هستیم که می تواند آینده صنعت حمل و نقل را دگرگون کند. مثلا پژوهشگران در حال طراحی و ساخت سامانه ای هستند که برق ساکنان خانه های اطراف بزرگراهها را از تردد خودروها تامین می نماید. همچنین، تعدادی از محققان از خودروها با عنوان نیروگاههای تولید برق آینده یاد می کنند، چرا که کارایی تولید انرژی الکتریسیته در خودروها، بسیار بیشتر از نیروگاههای کنونی است. مثلا 500 خودرو می توانند در مجموع 40 مگاوات برق تولید کنند. این عدد برای تامین برق مورد نیاز یک شهر 30000 نفری کافیست. اما به این نکته توجه کنید که در صورت تامین انرژی مورد نیاز خودروها از اشعه خورشید، این فرآیند چقدر پاک خواهد بود! نتایج یک مطالعه سه ساله مورد حمایت اتحادیه اروپایی و با مشارکت غول خودروسازی ولوو نشان می دهد که این پیشنهاد عملی و قابل اجرا است. از سوی دیگر، استفاده از فیبرهای کربنی در خودروها به همراه بهره گیری از نانو مواد در ساخت باتری خودروها که سبک تر بوده و فضای کمتری اشغال می کنند، از دیگر پیشنهادهای در حال بررسی می باشد. البته هیچ یک از این پیشنهادات، به تغییر در سامانه های پیشرانه موتورهای درون سوز و یا کاهش مصرف سوختهای مایع در خودروها منجر نشده است. اما کارشناسان در دو دهه اخیر توانسته اند گامهای بزرگی برای بهبود کارایی مصرف سوخت در خودروها، بالا بردن کیفیت سوخت مصرفی و تغییر نگرش در حمل و نقل به ویژه در کشورهای پیشرفته بردارند. صنعت نفت که در همه سالهای گذشته، تمرکز خود را بر بخش بالادستی متمرکز نموده بود، اعتقاد داشت که با افزایش تعداد خودروها، تقاضا برای بنزین و گازوئیل نیز افزایش خواهد یافت. اما صنعت حمل و نقل که بزرگترین مصرف کننده انرژی های فسیلی محسوب می شود، در سایه بالا رفتن کارایی مصرف انرژی خود می تواند بر اقتصاد شرکتهای حوزه انرژی، تاثیرات چشمگیری بر جای گذارد. پیش بینیهای درازمدت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در مورد بازار انرژی ، نشانگر آنست که سوختهای جایگزین و بهبود کارایی مصرف انرژی، دو عاملی هستند که رشد تقاضای نفت در بخش حمل و نقل را محدود خواهند نمود. هرچند باید به این نکته توجه نمود که سهم بخش حمل و نقل از سبد مصرف سوختهای فسیلی در افق سال 2035 میلادی، از 57 درصد کنونی به 60 درصد خواهد رسید. بدین ترتیب، برای راندن خودروها در سال 2035 میلادی، با 5 میلیون بشکه در روز افزایش مصرف بنزین و گازوئیل، ما در هر روز 55 میلیون بشکه سوخت مصرف خواهیم کرد. اما فراموش نکنید که کشورهای در حال توسعه را باید عامل اصلی این افزایش دانست. تعداد خودروهای در حال حرکت در کشورهای توسعه یافته تا سال 2035 میلادی، از افزایشی بسیار اندک برخوردار خواهد بود، اما در مقابل، تعداد خودروهای در حال حرکت در کشورهای در حال توسعه از 235 میلیون خودروی کنونی، در سال 2035 میلادی به بیش از یک میلیارد خودرو افزایش پیدا می کند. پیش بینیها حاکی از آنست که در سال 2035 میلادی، تعداد خودروها به ازای هر 1000 نفر در این کشورهای در حال توسعه، از 44 خودرو به 151 خودرو افزایش می یابد. هرچند این عدد، همچنان فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته خواهد داشت. در این میان، باید به یک نکته دیگر توجه نمود: با افزایش قیمتهای جهانی سوخت، سرمایه گذاری در بخش روشهای بهبود کارایی مصرف سوخت، استفاده از سوختهای جایگزین و تغییر فرهنگ شهرنشینی و کاهش فاصله محل کار و سکونت، افزایشی پرشتاب می گیرد و در مقابل، با کاهش قیمت ها، از جذابیت اقتصادی این فناوریها و راهکارها، کاسته می گردد. در این شرایط، نگرانیها در مورد گسترش فاجعه تغییر اقلیمی بر توسعه رویکرد به روشهای کاراتر مصرف سوخت افزوده است. به علاوه، دوره استفاده از خودروی شخصی برای رفت و آمد روزانه از حومه شهرها به محل کار و برعکس در پایان روز، به اتمام رسیده است. مقررات دولتها نیز ما را به سوی اقتصادی کاراتر و سبزتر در بخش انرژی سوق داده است. محسن داوری/ کارشناس امور بین الملل انرژی