تاثیر خط لوله تاناپ در تنوع منابع و امنیت انرژی اروپا

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، خط لوله تاناپ از ابتدا یک مسیر ایجاد شده برای انتقال منابع هیدروکربوری آذربایجان به بازارهای بزرگ غرب محسوب می گردید. اما با گذشت زمان مشخص شد سایر تامین کننندگان بالقوه در آسیای مرکزی، خاورمیانه و شرق مدیترانه نیز می توانند برای حضور در بازارهای اروپا از این گذرگاه استفاده نمایند. در سال ۲۰۱۸ میلادی، برای نخستین بار گاز طبیعی به سوی ترکیه جریان خواهد یافت. حجم این گاز که در داخل ترکیه مصرف خواهد شد، 6 میلیارد متر مکعب در سال می باشد. اما در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۰ میلیارد متر مکعب به حجم گاز صادراتی باکو از تاناپ افزوده می شود تا بازار انرژی اروپا از گاز طبیعی اعماق بستر کاسپین سیراب شود. این گاز از طریق خط لوله تاپ (ترانس آدریاتیک ) و از طریق یونان به ایتالیا می رسد. مجموع ظرفیت این مسیر به تدریج افزایش یافته و در سال ۲۰۲۳ میلادی به ۲۴ میلیارد متر مکعب خواهد رسید. سه سال بعد و در سال ۲۰۲۶ میلادی نیز ظرفیت آن به عدد چشمگیر ۳۱ میلیارد متر مکعب می رسد. یکی از نکات کلیدی مورد توجه که خط لوله تاناپ را از آغاز تحت تاثیر قرار داده، مسایل زیست محیطی به ویژه در دوره ساخت آن بوده است. در جولای سال ۲۰۱۴ میلادی، ارزیابی تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی خط لوله براساس قوانین داخلی آذربایجان و استانداردهای بین المللی انجام گردید. مطالعات زیست محیطی برای کاهش آثار مختلف اجرای این خط لوله و برنامه ریزی مدیریت مناسب، طراحی و عملیاتی شده است. همچنین در مسیر پیشنهادی ساخت این خط لوله ۱۰۶ نقطه باستان شناسی شناسایی شده است. ارزیابیهای جامع فرهنگی، بخش مهمی از تلاش های مدیران پروژه جهت کاهش آثار زیان بار طرح بوده است. از سوی دیگر، در بخش مسائل اجتماعی ۱۴۰ نشست در ۲۰ استان برگزار شد تا ذینفعان و جوامع محلی با جزییات پروژه آشنا شوند. انجام ۳۰۰۰ مطالعه اجتماعی نیز از دیگر اقدامات مسوولان طرح برای کمینه نمودن اثرات پروژه تاناپ بر جامعه بومی به شمار می رود. این اقدامات که اکثر آنها تاکنون در پروژه های پیشین ترکیه انجام نگردیده بودند، مقدمه ای برای پیوستن این کشور به جمع کشورهای تامین کننده و ترانزیت کننده گاز به اتحادیه اروپا ارزیابی می شود. در دهه های فرارو، خط لوله تاناپ آثار اقتصادی چشمگیری برای کشورهای میزبان بر جای خواهد گذاشت. همچنین مصرف کنندگان انرژی در ترکیه و اروپا از متنوع شدن منابع عرضه و رشد امنیت این سوخت بهره مند خواهند شد. فراموش نکنید که در سایه اجرای این طرح، همکاری های مشترک کشورهای میزبان خط لوله تاناپ نیز با افزایش روبرو می گردد. و با برنامه ریزی های انجام شده، منافع آن بسیار بیشتر از مشکلات و چالش های آتی آن خواهد بود. میدان گازی شاه دنیز با 1.2 تریلیون متر مکعب ذخیره گاز طبیعی، یکی از بزرگترین میادین گازی دنیا است که در بستر آب های دریای کاسپین قرار دارد. با ایجاد مسیرهای عرضه، راه برای تامین تقاضای رو به افزایش گاز طبیعی در اروپا هموار می شود. بدین ترتیب این میدان از اهمیتی راهبردی برای ژئوپلیتیک انرژی اروپا و جهان امروز دارا است. در سال ۲۰۱۲ میلادی، یک قرارداد میان دولتی بین آذربایجان و ترکیه برای ساخت خط لوله ترانس آناتولی (تاناپ) به امضا رسید. این خط لوله ۱۸۵۰ کیلومتری پس از عبور از مرز آذربایجان وارد گرجستان شده و پس از عبور از ترکیه روانه یونان می شود. و این خط لوله پس از تکمیل مهمترین تامین کننده گاز کریدور جنوبی خواهد بود. عملیات ساخت خط لوله تاناپ در سال ۲۰۱۵ میلادی آغاز گردید و برای ساخت آن از 1.28 میلیون تن فولاد و ۱۶۰۰۰۰ شاخه لوله گرید ایکس ۷۰ استفاده می شود. این خط لوله در ترکیه از قطر ۵۶ اینچ برخوردار بوده و در کنار آن زیرساخت های مورد نیاز نیز ایجاد می گردد. سالاتوک دوزیول، مدیر اجرای پروژه تاناپ می گوید: این تاسیسات شامل دو ایستگاه تقویت فشار، چهار مرکز اندازه گیری، ۱۲ ایستگاه پیگ رانی، ۴۹ ایستگاه شیر قطع کننده جریان و دو مرکز انشعاب از شبکه برای تزریق گاز به خطوط لوله ترکیه می باشد. هزینه اولیه ساخت این خط لوله نیز 11.7 میلیارد دلار پیش بینی شده است. گفته می شود با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، هزینه های اجرای خط لوله تاناپ حدود 5/2 میلیارد دلار کاهش یافته است. بدین ترتیب ترکیه از ساخت این پروژه منافع اقتصادی قابل توجهی به دست خواهد آورد. ترکیه در سایه روابط گسترده با آذربایجان در پروژه خط لوله تاناپ و توسعه میدان گازی شاه دنیز دارای سهم می باشد. در این شرایط، ترک ها نقشی فراتر از ترانزیت گاز کاسپین تا دروازه های اروپا با تبدیل شدن به یک هاب مهم انرژی بر عهده دارند. کارشناسان ساخت این خط لوله را گامی بلند در مسیر افزایش امنیت عرضه انرژی کشورهای اروپا و متنوع نمودن منابع تامین گاز این قاره می دانند. به علاوه این پروژه به افزایش همکاری های منطقه ای و ایجاد ثبات کشورهای ذینفع کمک خواهد نمود. فراموش نکنید که در زمان ساخت این خط لوله بیش از 15000 فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می گردد. با راه اندازی خط لوله تاناپ، راه برای توسعه میادین گازی دیگری نیز برای تامین خوراک این پروژه در سالهای فرارو هموار می گردد. کشورهای اروپایی با رشد جمعیت و افزایش تقاضای گاز طبیعی روبرو بوده و با ظرفیت چشمگیر این خط لوله می توان انتظار داشت که دولت های دو منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی به همراه رهبران کردستان، خواهان مذاکره برای استفاده از تاناپ برای فروش گاز طبیعی خود به مشتریان اروپایی باشند. رهبران ترکمنستان از دیرباز علاقه زیادی به فروش گاز خود در بازازهای اروپایی داشته اند و امیدوارند در تامین گاز خط لوله تاناپ تقش آفرینی کنند. محسن داوری