۰
۱
plusresetminus
تاریخ انتشاريکشنبه ۳ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۴:۵۴
کد مطلب : ۵۵۳۲۹

چگونه آیت الله هاشمی تبدیل به صدای میانه رو ها در ایران شد؟‌

محسن میلانی استاد سیاست در دانشگاه فلوریدای جنوبی و مدیر اجرایی مرکز آن دانشگاه برای مطالعات استراتژیک و دیپلماتیک با انتشار مقاله ای تحلیلی در نشریه «ورلد پالتیکس ریویو» به پیامدهای درگذشت ایت الله هاشمی اشاره کرده است.
چگونه آیت الله هاشمی تبدیل به صدای میانه رو ها در ایران شد؟‌
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،   او می نویسد:«انقلاب ها به دلیل ماهیت آرمان گرایانه خود نوعی تندروی ایدئولوژیک را ایجاد می کنند. مانند گذاره های اتشفشانی فعال هر آن چه را در مسیرشان باشد را می سوزانند. تندروی انقلابی هر آن چه را در مسیرش باشد می بلعد. انقلاب ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.  انقلابیون ارمان گرا خود را صاحب ماموریت برای ایجاد نظام اسلامی در ایران و فراتر از آن می دانستند. با این حال، برخی برای ایجاد انعطاف پذیری و نرم کردن این تندروی های انقلابی و به تدریج اصلاح نظام از درون تلاش کردند. ایت الله هاشمی ،رییس جمهوری سابق ایران در فاصله سال های ۱۹۹۷-۱۹۸۹ میلادی یکی از این افراد بود. اثر انگشت او را اشکارا در مورد هر جنبه ای از سیاست ایران می توان دید.  او در تاریخ ۸ ژانویه فوت کرد و میراثی قدرتمند اما پیچیده و درهم را از خود برجای گذاشت. او صدای محتاط، اعتدالی و آشتی جویانه در سیتسمی فوق العاده پیچیده بود. او کارگزار قدرت عاقلانه ای بود که به طور مستقیم می دانست که تا چه اندازه فشار و تا چه زمانی سکوت برای اطمینان بخشی از تداوم بقای سیاسی اش کافی است. مخالفانش تلاش کردند تا او به حاشیه برانند اما او تا زمان فوت نسبتا قدرتمند باقی ماند. در دهه پایانی عمر خود محبوب تر از گذشته شد. از او به عنوان عنوان منادی اعتدال در عصر افراط گرایی یاد شده است». محسن میلانی در ادامه اشاره می کند که زندگی نامه ایت الله هاشمی نمادی از رویدادهای انقلاب اسلامی است او می نویسد:« او در سال ۱۹۳۵ میلادی در خانوده ای معمولی در بهرمان در مرکز ایران متولد شد. پدرش صاحب زمین پسته بود. خانواده او با چهره های  سنتی در ارتباط بودند. او در چهارده سالگی به قم برای تحصیلات حوزوی رفت.  ایت الله هاشمی شاگرد وفادار ایت الله خمینی بود. او در ابتدا تاثیرپذیر از فدائیان اسلام یک گروه رادیکال اسلامگرا و کوچک بود که رزم آرا نخست وزیر سابق را در سال ۱۹۵۱ میلادی ترور کرده بود. با این حال، ایت الله هاشمی در بقیه عمر خود تلاش کرد تا اسلام را با ملی گرایی اشتی دهد. فعالیت های سیاسی ایت الله هاشمی در اوایل دهه ۶۰میلادی اغازشد زمانی که ایت الله خمینی به عنوان رقیبی سرسخت در برابر محمدرضا پهلوی ظاهر شد. زمانی که ایت الله خمینی درسال ۱۹۶۴ میلادی تبعید شدند ایت الله هاشمی به بازیگر بزرگی در ایجاد شبکه های مخفی طرفداران ایت الله خمینی در داخل ایران تبدیل شد.  او هم چنین رابط میان تعدادی از گروه های کوچک هوادار ایت الله خمینی و کمیته پنح نفره بسیار سری متشکل از روحانیون مورد اعتماد ایت الله خمینی بود که به نمایندگی از او در داخل ایران انتخاب شده بودند.  هنگام ترور حسنعلی منصور نخست وزیر سابق توسط یکی از گروه های هوادار ایت الله خمینی، ایت الله هاشمی توسط ساواک بازداشت شد. اگرچه او بدلیل عدم وجود شواهد کافی ازاد شد اما گزارش شده بود که دادن اسلحه برای ترور منصور کار او بوده است. پس از آن او تحت نظارت ساواک قرار گرفت و چندین بار دیگر بازداشت و ازاد شد. در دوران آزادی بود که با ایت الله خامنه ای دیدار کرد. انان کمک های مذهبی را جمع اوری می کردند و بین خانواده های زندانیان سیاسی توزیع می کردند. توسعه روابط منحصر بفرد بود. در حالی که ساواک چپ ها و ملی گرایان را بزرگترین تهدید امنیتی قلمداد می کرد واقعیت آن بود که نیروهای اسلامی به عنوان بزرگترین تهدید علیه بقای نظام سلطت بودند. انان فضای بیش تری برای سازماندهی و گسترش ایدئولوژی خود داشتند . میلانی اشاره می کند که زمانی که جنبش انقلابی علیه رژیم پهلوی  آغاز شد ایت الله هاشمی از زندان ازاد شده بود و به معترضان پیوست. در آن زمان شبکه ایت الله خمینی تاسیس شد بود و گسترش یافته بود. هزاران نفر از طریق مساجد و انجمن های اسلامی در سرتاسر کشور سازماندهی لازم را برای مبارزات انجام دادند و ظرف مدت کمتر از دو سال رژیم مستحکم شاه که مورد حمایت امریکا بود از هم فروپاشید». میلانی در ادامه اشاره می کند که از همان ابتدای انقاب ایت الله هاشمی مرد دوم قدرتمند در ایران بود و مسئولیت سرنوشت سازی را برعهده داشت. او اشاره می کند که از همان ابتدا نیز مهنس بازرگان نخست وزیر وقت دولت موقت او را فردی عملگرا و میانه رو با شم سیاسی خوب و بسیار باهوش توصیف کرده بود. او می نویسد:«او از همان ابتدا صدای میانه روی در ایران بود در دهه ۸۰ میلادی زمانی که پوپولیسم و افراط گرایی مذهبی در ایران در حال رشد بود و خواسته هایی  چون توزیع تندروانه زمین و ملی کردن صنایع و بانک ها مطرح می شدند ایت الله هاشمی مخالف این اقدامات بود. او هم چنین، در زمان اشغال سفارت امریکا توسط دانشجویان در نوامبر ۱۹۷۹ میلادی موضعی محتاطانه اتخاذ کرد. با این حال پس از تایید این اقدام از سوی ایت الله خمینی بنیانگذار انقلاب ایت الله هاشمی نیز از این اقدام به  عنوان عملی انقلابی ستایش به عمل آورد و برخلاف بازرگان آن را محکوم نکرد و غیر قانونی ندانست. او هم چنین در زمانی که ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت نقش مهمی در مذاکرات  غیر مستقیم با امریکا بر سر ازادسازی گروگان ها داشت که در ژانویه سال ۱۹۸۱ میلادی به نتیجه رسید». میلانی در ادامه اشاره می کند که در دهه ۸۰ میلادی زمانی که تصمیم گیری در میان مقام های ایرانی درباره پایان جنگ با عراق مطرح بود این ایت الله هاشمی بود که تصمیم گیری مهمی را انجام داد و در سال ۱۹۸۸ میلادی نیز بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را متقاعد به پذیرش اتش بس کرد. به نظر این پژوهشگر او در برابر تندروها در  داخل ایران ایستاده  بود که به چیزی جز پیروزی کامل بر عراق و تحقیر صدام و بعثی ها رضایت نمی دادند. او در ادامه اشاره می کند که پس از فوت حضرت امام (ره) او نقش مهمی در انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبری جدید داشت. او هم چنین با قرارگیری در جایگاه ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام وزن خود را در درون نظام  تقویت کرد. میلانی اشاره می کند که پس از انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان مقام رهبری، آیت الله هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۸۹ میلادی برنده شد و برنامه بازسازی اقتصاد جنگ زده ایران و سیاست بهبود روابط با غرب را در پیش گرفت. او می نویسد:«او مدافع سهم بیش تر بخش خصوصی از اقتصاد ایران بود و مشوق سرمایه گذاری  این بخش برای احیای اقتصاد ایران بود. او هم چنین خواستار گسترش سرمایه گذاری های خارجی بود. او در عرصه سیاست خارجی نیز روابط ایران با کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی را بهبود بخشید. هدف اصلی ایت الله هاشمی یافتن راه حلی برای حل و فصل مناقشه با امریکا و ادغام مجدد ایران در نظام جهانی بود. در واقع هیچ یک از اعضای نخبگان حاکم در ایران تلاشی به اندزاه ایت الله هاشمی برای عادی سازی روابط با امریکا و غرب انجام ندادند. محسن میلانی در ادامه اشاره می کند که مخالفان او از جناح راست و چپ حملات بی امانی را علیه اش انجام دادند و در ادامه می نویسد:«شایعاتی را درباره خود و خانواده اش و ثروت او مطرح کردند تا به محبوبیت اش اسیب برسانند.  او در سال ۲۰۰۵ میلادی با شرکت در رقابت انتخابات ریاست جمهوری سعی در احیا و بهبود تصویر عمومی از خود داشت. با این حال، در آن سال بازی را به احمدی نژاد یک سیاستمدار پوپولیست باخت. ایت الله هاشمی احمدی نژاد را به ارتکاب تخلف در انتخابات متهم کرد اما با اکراه نتیجه را پذیرفت.  انتخابات  ریاست جمهوری ۲۰۰۹ میلادی نقطه عطفی در زندگی حرفه ای سیاسی او بود. ایت الله هاشمی در  نامه ای به مقام رهبری از لزوم برگزاری انتخابات عادلانه و منصفانه گفت و نسبت به پیامدهای تخلفات احتمالی در جریان انتخابات هشدار داد. از دید او ریاست جمهوری احمدی نژاد یک فاجعه کامل بود. او نگران بود که سیاست خارجی بی پروای احمدی نژاد و خصومت او با غرب و شعارهای تندش علیه اسرائیل منجر به بروز جنگ میان ایران با کشورهای داخلی شود. او پس از انتخابات آن سال در خطبه های نماز جمعه خواستار اشتی ملی شد». این پژوهشگر سیاسی در ادامه اشاره می کند که پس از انتخابات مخالفان آیت الله هاشمی از هر فرصتی برای تضعیف او استفاده می کردند. او می نویسد:«او رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام باقی ماند با این حال، کنترلش بر دانشگاه آزاد که یکی از میراث های ماندگارش بود را از دست داد و دو فرزندنش بازداشت شدند. هنگامی که در سال ۲۰۱۳ میلادی نامزدی دوباره اش را برای ریاست جمهوری اعلام کرد از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد».  او در پایان می نویسد:«فوت ایت الله هاشمی نمادی از ناکامی عمیق برای اعتدال و اصلاحات در لحظه ای بحرانی است اکنون مشخص می شود که قدرت به تدریج از نسل اول و سالخورده انقلابیون به یک نسل جوان منتقل می شود. خیلی زود است که بخواهیم پیامدهای درگذشت او را برای اینده اعتدال و اصلاحات در ایران پیش بینی کنیم اما مشخص است که بدون نفوذ ایت الله هاشمی نیروهای میانه رو تاثیرگذاری کمتری در روند تخولات آتی خواهند داشت. تصور  ایجاد اشتی ملی میان تمام جناح ها و گروه ها بدون حضور ایت الله هاشمی دشوار است. روحانی فرد محتاطی است و خلق و خوی سیاسی ایت الله هاشمی را دارد. در صورتی که او در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو پیروز شود به احتمال زیاد نیروی اعتدالی و اصلاحی باقی خواهد ماند. با این حال، در صورتی که ترامپ به تعهدات خود درباره برجام عمل نکند شانس او برای پیروزی کاهش می یابد».   منبع: روزنو
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


pasdar
روحش شاد ویادش گرامی
اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی