نگاهی به وضعیت انرژی پاکستان

به گزارش نفت ما ، هم اکنون، پاکستان با کمبود روزافزون گاز و برق مواجه است. و اقتصاد این کشور با مسائل مختلفی چون بیکاری، رشد اقتصادی آهسته و تورم بالا دست به گریبان است که یکی از عمده ترین دلایل ایجاد و ادامه این مسائل، ناتوانی پاکستان برای پاسخگویی به تقاضای داخلی انرژی است و این مسئله به قدری دارای اهمیت است که به یک مسئله کلیدی سیاسی، اقتصادی و جتماعی در کشور منجرشده است اما، علی‌رغم این نیازمبرم پاکستان به واردات گاز، مجموعهای از مشکلات سیاسی، مالی و دیوان‌سالاری باعث محدودیت گزینههای پیش روی پاکستان شده است. میزان و حجم کسری گاز مورد نیاز پاکستان قابل اشاره است که با توجه به اعلام رسمی وزارت نفت و منابع طبیعی پاکستان میزان کسری گاز مورد نیاز این کشور در طول سالهای آتی به صورت تصاعدی در حال افزایش است. بنابر این پاکستان برای پاسخگویی به این کمبودها دو گزینه بیشتر در پیش رو ندارد : اول تامین گاز مورد نیاز از منابع داخل کشور و دوم تهیه این نیاز از منابع خارجی است. در مورد منابع داخلی باید گفت حجم ذخایر اثبات شده گاز طبیعی پاکستان در طول دهه گذشته با نوسان زیادی همراه بوده که یکی از دلایل این نوسانات می تواند عدم شفافیت دولت پاکستان دراعلام حجم ذخایر کشف شده باشد. به عبارتی صحت اعلام حجم ذخایر کشف شده بیش از اینکه از قواعد علمی و اقتصادی پیروی کرده باشد تابع فرامین و تصمیمات سیاسی بوده است. ذخایر گاز طبیعی پاکستان 885.3 میلیارد متر مکعب است و پیش بینی می شود تا 20 سال دیگر به خاطر مصرف در صنایع سنگین به پایان برسد. به هر صورت به نظر می رسد حجم ذخایر اثبات شده گاز طبیعی، منابع متعارف گازی داخل پاکستان که قابلیت توسعه را داشته باشند درحال کاهش است. هرچند که به گفته پاره ای از منابع، پاکستان دارای ذخایر اثبات شده گاز شیل است، به طوری که در فوریه سال2014 قائم مقام وزارت نفت پاکستان در گزارشی به کمیته حسابهای عمومی، به همکاری و مساعدت دولت آمریکا از طریق آژانس توسعه بین المللی ایلات متحده، USAID جهت توسعه و ساماندهی ذخایر 1.5 تریلیون فوت مکعبی شیل گاز پاکستان اشاره نموده و از عزم دولت جهت اعطای مجوز به شرکتهای داخلی و خارجی برای اکتشاف و بهره برداری از این گونه معادن گفته است. اما با توجه به وضعیت اقتصادی و تکنولوژیک این کشور و اینکه توسعه اینگونه منابع نیازمند سرمایه فراوان و تامین امنیت درحد بسیار بالایی است به نتیجه رسیدن اینگونه طرحها درآینده ای قابل پیش بینی غیر محتمل به نظر می رسد. درموضوع تولید و مصرف گاز طبیعی درطول دهه گذشته و با توجه به کلیه تلاشهای تولید کنندگان اصلی گاز طبیعی پاکستان، شرکتهای داخلی پاکستان پترولیوم (PPL) و OGDCL، و همچنین شرکت های بین المللی مانند BP، ENI، OMV، وBHP ، و همچنین توزیع کنندگان عمده گاز این کشور ،شرکتهای جنوب گاز (SSGC) و خطوط لوله سوئی گاز شمال (SNGP)، تولید با رشد بیش از 70 % از BCF 809 در سال 2002 به 1383 BCF 1383 میلیارد متر مکعب در سال 2011 رسیده است، که همه آن در داخل کشور مصرف شده است چراکه با وجود رشد تولید گاز طبیعی، نیاز کشور هنوز هم نامحدود به نظر می رسد. همانطورکه مشاهده می گردد نمودارهای تولید و مصرف عینا" مشابه یکدیگرند. یعنی اینکه هر آنچه تولید می گردد مصرف می شود. از سوی دیگر سایر نمودارهای تولید و مصرف نفت و ذغال سنگ و همچنین نمودارهای کلی انرژی در پاکستان گویای وضعیت بسیار نامناسب کمبود تولید و عطش فراوان و نیاز شدید به مصرف انرژی در این کشور است. بنابراین مقامات کشور مجبورند برای از بین بردن و یا حداقل کاهش فشار تقاضای رو به رشد آن کشور به انرژی درکوتاه مدت، گزینه های واردات را مد نظر قرار دهند و یا حداقل وانمود کنند که نهایت تلاش خود را در این زمینه انجام می دهند. که به نظر می رسد با توجه به وضعیت اقتصادی نه چندان مناسب پاکستان، این کشور به دنبال گزینه های ارزانتر انرژی خواهد رفت. و از آنجا که در حال حاضر یکی از ارزانترین و برای پاکستان سهل الوصول ترین منابع انرژی، گاز است. واردات گاز طبیعی، به علت ارزانتر و پاکتر بودن، برای پاکستان نه یک انتخاب که یک اجبار است. هر چند که پاکستان در حال حاضر به علت فقدان زیرساخت های لازم قادر به واردات گاز طبیعی نیست و منطقی به نظر می رسد که تصمیم گیرندگان کشور هر آنچه راکه در توان داشته باشند برای فراهم نمودن این زیرساختها به انجام برسانند. اما نشانی از تلاش واقعی و موثر مسئولان امر در رفع مشکلات انرژی کشور وجود ندارد. در حوزه واردات گاز نیز بیشتر تابع سیاستهای و رقابتهای منطقه ای هستند. با توجه به کشورهای همسایه پاکستان و پروژه های تعریف شده واردات گاز به آن کشور، سه امکان برای واردات گاز به پاکستان متصور است. واردات گاز از طریق خط لوله TAPI از راه افغانستان و از مبدا ترکمنستان، واردات گاز از طریق خط لولهIP و از مبدا ایران و در نهایت واردات گاز طبیعی به صورت LNG و از کشور قطر. بهروز نامداری/ کارشناس انرژی